BOEKEN OVER R&D BIJ UNILEVER
In opdracht van Unilever R&D Vlaardingen wordt door de Stichting Historie der Techniek - gelieerd aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) - gewerkt aan een vijftal case-studies waarbij Ton van Helvoort de hoofdonderzoeker en -auteur is. De teksten zijn te lezen op de website https://actabiomedica.nl/boeken.html.
Biotechnologie: van wetenschap naar winkelschap revisited: Een historische analyse van de Biotech bij multinational Unilever.
Ton van Helvoort; Eric Berkers; Mila Davids; Stichting Historie der Techniek. Eindhoven: Stichting Historie der Techniek, 2017.
Gesmeerde kennis: een halve eeuw geschiedenis van Unilevers Becel.
Ton van Helvoort; Eric Berkers; Mila Davids; Stichting Historie der Techniek. Eindhoven: Stichting Historie der Techniek, 2017.
Vernieuwend wassen: R & D in Vlaardingen en de detergents-business van Unilever.
Ton van Helvoort; Mila Davids; Harry Lintsen; Stichting Historie der Techniek. Eindhoven: Stichting Historie der Techniek, 2017.
Marktleider met R & D: zichtbare en onzichtbare innovaties in Unilever-margarines.
Ton van Helvoort; Stichting Historie der Techniek. Eindhoven: Stichting Historie der Techniek, 2017.
Versnellen en veranderen: Unilever, katalyse en margarinegrondstoffen.
Ton van Helvoort; Harry Lintsen; Stichting Historie der Techniek. Eindhoven: Stichting Historie der Techniek, 2017.
____________________________________________________________________________________________
HOOGLERAAR FRITS BÖTTCHER IN HET NIEUWS ALS KLIMAATSCEPTICUS
Het Global Institute van hoogleraar fysische chemie en klimaatscepticus Frits Böttcher ontving in de jaren negentig van de twintigste eeuw flinke donaties van verschillende Nederlandse ondernemingen zoals blijkt uit onderzoek in zijn archief. Lees meer in het artikel ‘Hoe Frits Böttcher met steun van tientallen bedrijven de basis legde voor de klimaatscepsis in Nederland’, in de Volkskrant van 22 februari 2020.
__________________________________________________________________________________________
JACQUES MAURITS WAISVISZ (1918-2020), ONTDEKKER VAN NATAMYCINE
Jacques Maurits Waisvisz werd geboren op 19 december 1918 in Soerabaja en overleed op 101-jarige leeftijd op 5 februari 2020 te Leiden volgens de overlijdensadvertentie in het dagblad Parool. Hij begon in 1938 met zijn studie wis- en natuurkunde, hoofdvak chemie, aan de Universiteit Leiden. De studie werd onderbroken door de Tweede Wereldoorlog waarin hij in 1942 naar Engeland vluchtte en deel nam aan de strijd tegen de Duitsers. Na de oorlog hervatte hij de studie en behaalde in 1950 zijn doctoraal examen in de organische chemie. Hij trad vervolgens in dienst bij de toenmalige Gist- en Spiritusfabriek te Delft (nu DSM) waar hij tot zijn pensionering in 1984 bleef werken. Daar kon hij zich bezighouden met fundamenteel onderzoek zonder zich om marketing te bekommeren. DSM plaatste in de NRC van 19 februari 2020 een advententie ter nagedachtenis van Jacques Waisvisz.
Samen met Piet Struijk (hoofd microbiologisch laboratorium) werkte Jacques Waisvisz aan een programma om nieuwe bacteriën te zoeken om natuurlijke antischimmels te maken. Deze bacteriën moesten worden gevonden in grondmonsters, die over de gehele wereld werden verzameld. Een grondmonster met de bacterie Streptomyces natalensis uit Zuid-Afrika scheidde de stof natamycine uit, dat een schimmelwerende functie heeft. En zo werd Jacques Waisvisz de ontdekker van natamycine. In 1967 werd bij de Gist- en Spiritusfabriek begonnen met de productie van natamycine uit de Streptomyces natalensis bacteriën in een gecontroleerd fermentatieproces. Natamycine, ook bekendstaand als pimaricin, wordt toegepast in coatings van kaas en worst. Het gaat beschimmelen tegen en verhoogt de houdbaarheid van levensmiddelen.
Meer informatie over Jacques Waisvisz is te vinden op:
- Een interview uit 2017: Student in oorlogstijd: Jacques Waisvisz.
- The story of Pimaricin, een video over de ontdekking van natamycine.
- Jacques Waisvisz 1918-2020, in de rubriek ‘Eeuwig leven’ in de Volkskrant van 2 maart 2020.
- Jacques Waisvisz (1918-2020) wilde niet onderduiken, maar vechten, NRC van 13 maart 2020.
_____________________________________________________________________________________
De geschiedenis van de citroenzuurproductie in Tienen
Tienen besteedt dit jaar aandacht aan de citroenzuurproductie. Het is precies honderd jaar geleden dat een industrieel procedé werd bedacht om citroenzuur te maken zonder citroenen.
In het Suikermuseum van Tienen loopt de tentoonstelling '100 jaar zuur uit zoet. De geschiedenis van Citrique Belge', verlengd tot 26 april 2020. Bij de tentoonstelling is het geïllustreerde boek ‘100 jaar van zoet naar zuur. De geschiedenis van Citrique Belge’ van de hand van Marc Nevens verschenen. Meer informatie daarover is te verkrijgen bij Ilse Janssens van Citrique Belge.
Het Suikermuseum is tot 6 april gesloten wegens het coronavirus.
__________________________________________________________________________________________
Conferentie alchemie in Leiden
De voor vrijdag 20 maart 2020 geplande conferentie in het Scaliger Instituut te Leiden, Women and Alchemy in Early Modern Europe, is afgelast.Voor het programma en meer details klik op de link.
____________________________________________________________________________________________
Lezing over Jacques van Marken op 14-3-2020
De voor zaterdag 14 maart 2020 geplande bijeenkomst met de voordracht van ir. Jan van der Mastt over Jacques van Marken (1845-1906), de stichter van de Gist- en Spiritusfabriek te Delft, werd afgelast wegens de coronaviruscrisis. De titel van de lezing luidt: ‘Jacques van Marken: sociaal ingenieur en visionair’. De bijeenkomst werd georganiseerd door de vereniging Histechnica en de KIVI afdeling Geschiedenis der Techniek en zou plaatsvinden in het Science Centre van de TU Delft, Mijnbouwstraat 120, Delft.
Meer informatie staat in de bijlage of op de website van Histechnica.
_________________________________________________________________________________________
Er zit toekomst in bedrijfsgeschiedenis
Symposium ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum Stichting Bedrijfsgeschiedenis.
De Stichting Bedrijfsgeschiedenis (SBG) bestaat 25 jaar en laat dit niet ongemerkt voorbij gaan. Op 14 februari 2020 organiseert SBG daarom in de Cereolfabriek in Utrecht een veelzijdig symposium waarin de kracht van bedrijfsgeschiedkunde centraal staat. Verschillende sprekers uit onderzoek en praktijk zullen op uiteenlopende manieren een ode brengen aan de bedrijfsgeschiedenis. Klik hier voor het programma en verdere details.
_______________________________________________________________________________________
50 jaar Gist
De DSM in Delft vierde in 2019 het 150 jaar bestaan met een historische tentoonstelling onder de titel '150 jaar Gist'. Jacques van Marken richtte de Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek op die sinds 1998 een onderdeel is van de DSM. De expositie werd gehouden in het historische Grote Kantoor langs de Wateringseweg dat in 1907 werd gebouwd. Het Grote Kantoor werd in 2019 gekozen als locatie van het Nationaal Chemisch Erfgoed. Een route door de expositie voerde langs de thema's Aartsvaders, Fabrieksbode, Agnetapark, Bedrijfsgeschiedenis, Reclame, de Mens in het Bedrijf en Sociaal Ondernemen Toen en Nu. De expositie was te bezoeken tot 15 december 2019. Parallel liep de tweede tentoonstelling 'Klein leven, grote impact' over microbiologie en biotechnologie. _________________________________________________________________
10th Annual SHAC Post-Graduate Workshop
De tiende Society for the History of Alchemy and Chemistry Post-Graduate Workshop werd gehouden van donderdagavond 28 november tot zaterdag 30 november 2019 in de Embassy of the Free Mind, Amsterdam. Het program "Society and the Creation of (al)Chemical Knowledge" kan hier worden gedownload.
Op vrijdagmiddag 29 november hield Marieke Hendriksen de keynote presentatie “(No) Laughing Matter: Alchemy between Academy and Society”.
______________________________________________________________________
HISTORIOGRAFIE VAN DE CHEMISCHE INDUSTRIE
Tijdens het op 8 november 2019 te Leuven gehouden symposium '100 jaar Chemische Industrieën in de Lage Landen' hield prof. dr. Ernst Homburg de lezing 'Historiografie van de chemische industrie: wat voor geschiedenissen zijn er, en waar is behoefte aan?'. De sheets van de lezing zijn als pdf-bestand hier te downloaden. In de lezing wordt een overzicht gegeven van de verschillende benaderingen om de geschiedenis van de chemische industrie te beschrijven, hetgeen wordt geïllustreerd met voorbeelden van beschreven studies in boekvorm.
___________________________________________________________________________________________
100 JAAR CHEMISCHE INDUSTRIEËN IN DE LAGE LANDEN
Symposium op vrijdag 8 november 2019 te Leuven
Alle subsectoren van de chemische industrie hebben de laatste eeuw een enorme ontwikkeling doorgemaakt, zowel in grondstoffen, productietechnieken als in eindproducten. Het symposium werd samen georganiseerd door de CHG en de Sectie Historiek van de KVCV. In de folder staat de informatie over het programma en over de locatie.
Klik hier voor de introductie van de zes sprekers en een samenvatting van hun voordrachten.
________________________________________________________________________________
Hazardous chemicals: Agents of risk and change
In april 2012 vond in het Deutsches Museum te München de bijeenkomst Hazardous chemicals: Agents of risk and change, 1800-2000, plaats met als onderwerp de geschiedenis van gevaarlijke stoffen. Gezamenlijk georganiseerd door het Deutsches Museum, de Universiteit Maastricht en het Rachel Carson Center for Environment and Society. De focus van de workshop lag op (a) de toenemende aanwezigheid van gevaarlijke stoffen in de economie en het milieu en (b) de culturele, wetenschappelijke en wettelijke antwoorden van de moderne gemeenschap op deze gevaarlijke stoffen.
Over de workshop is een gelijknamig boek verschenen onder redactie van Ernst Homburg (U Maastricht) en Elisabeth Vaupel (Deutsches Museum). De uitgeverij biedt het boek tot 31 oktober 2019 aan met 50% korting. Klik hier voor meer informatie.
______________________________________________________________________
12th International Conference on the History of Chemistry (ICHC12)
Maastricht, The Netherlands, 29th July – 2nd August, 2019
Every two years the Working Party (WP) on History of Chemistry of the European Chemical Society (EuChemS) organizes an international conference on the history of chemistry, open to colleagues from all over the world. The 12th International Conference on the History of Chemistry (12th ICHC) took place from 29th July to 2nd August, 2019 in Maastricht.
The book of abstracts can be downloaded as pdf.
______________________________________________________________________
Zomeractiviteiten 2019
Beste leden van de Chemie-Historische Groep en andere belangstellenden in de chemie-, farmacie- en wetenschapsgeschiedenis, alsmede in de geschiedenis van de chemische en farmaceutische industrie!
De zomer van 2019 kende een ongewoon aantal activiteiten op bovengenoemd gebied. Er waren binnen korte tijd maar liefst drie conferenties in Nederland:
- 21-22 juni: de 8ste Gewina Woudschoten Meeting for Historians of Science in the Netherlands, in Zeist.
- 23-27 juli: de Annual Meeting van de Amerikaanse History of Science Society, in Utrecht.
- 29 juli - 2 augustus: de 12de International Conference on History of Chemistry, in Maastricht.
Nadere details treft u aan in de bijlage.
_______________________________________________________________________
Bezoek DSM / Chemelot te Geleen
Op vrijdagmiddag 14 juni 2019 organiseerde de CHG samen met de Werkgroep Industrieel Erfgoed Limburg een excursie naar de DSM / Chemelot campus in Geleen, waar met name het "oud chemische erfgoed" uit de jaren 1930-1960 werd bezocht zoals het Centraal Laboratorium, de zwavelzuur- en nitraatfabrieken e.d. Vooraf gegaan door lezingen over het verleden en de toekomst van het complex. Klik hier voor een foto van de deelnemers en de power presentatie van Ernst Homburg.
________________________________________________________________________
Afscheid Ernst Homburg van Universiteit Maastricht
Op 26 april 2019 nam Ernst Homburg afscheid als hoogleraar ‘Geschiedenis van Wetenschap en Techniek’. Deze leerstoel in de faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen aan de Universiteit Maastricht is in 2002 ingesteld door de Stichting Historie der Techniek.
Op vrijdag 26 april hield hij om 16:00 uur in de Aula van de Universiteit Maastricht zijn afscheidsrede, getiteld:
“Verhalen van de Oude Berg: wetenschap, techniek, industrie en politiek in de Euregio” (zie bijlage 1).
Voorafgaand aan de afscheidsrede was er vanaf 13:00 uur een afscheidssymposium, getiteld: “Historisch ambacht en moderne chemie. Een symposium bij het afscheid van Ernst Homburg” (zie bijlage 2).
Klik hier voor een verslag met enkele foto's van de bijeenkomst.
_________________________________________________________________________
Tentoonstellingen en diversen
Jan van der Mast schreef een uitgebreide biografie over Jacques van Marken. De eerste sociaal ondernemer van Nederland. Van Marken was de stichter van de Gist- en Spiritusfabriek te Delft.
Aafje Looijenga-Vos overleed op 90-jarige leeftijd op 4 november 2018. De European Crystallographic Association publiceerde een necrologie op haar website. Opgesteld door Bram Schierbeek, penningmeester van de Nederlandse Vereniging voor Kristallografie (NVK). Met toestemming is de Nederlandse versie van de necrologie op de CHG-website geplaatst.
In het Rijksmuseum Boerhaave was van 30 november 2018 tot 1 september 2019 de tentoonstelling 'Herman Boerhaave & de Gouden Eeuw van de wetenschap' te zien. Het museum vierde hiermee het 350ste geboortejaar van de naamgever.
In de rubriek 'Het eeuwige leven' stond in de Volkskrant van 14 september 2018 een levensbeschrijving van John Vlek (1942-2018) met als titel 'Laatste telg van een Delftse jeneverdynastie'. De jeneverstokerij Vlek & Co fuseerde in 1972 met de Schiedamse distilleerder Herman Jansen.
In september 2018 is het 100 jaar geleden dat een staalindustrie werd gesticht in Nederland. Klik hier voor een artikel van Peter de Waard in de Volkskrant van 20 september 2018 voor meer achtergrond over ‘100 jaar Hoogovens’. Het Museum Kennemerland en Stadhuis Beverwijk organiseren exposities rond het 100-jarig bestaan.
Bij uitgeverij THOTH verscheen voor het jubileum het boek ‘Door staal gedreven. Van Hoogovens tot Tata Steel 1918-2018’ geschreven door Bram Bouwens, Joost Dankers, Yvonne van Mil, Reinout Rutte, Keetie Sluyterman en Jaap Verheul.
___________________________________________________________________________
