- Prof. dr. ir. Gerda Maria van Rosmalen (1936-2021) was van 1987 tot 2001 hoogleraar industriële kristallisatie en schone technologie aan de Technische Universiteit Delft.
- Gerda van Rosmalen werd geboren op 27 mei 1936 in Batavia (nu Jakarta) in het toenmalige Nederlands-Indië. Verhuisd naar Nederland ging ze na het gymnasium-B examen in 1954 scheikunde studeren in Delft, een bolwerk van mannelijke studenten. Ze behaalde het propedeuse-examen in 1956 en het kandidaatsexamen (met lof) in 1960. In 1961 trouwde ze met J.P. ten Cate en studeerde als mevrouw G.M. ten Cate-van Rosmalen in 1962 af als scheikundig ingenieur.
- In 1969 werd ze lid van de KNCV en verhuisde in 1970 naar Delft. Ze was toen werkzaam op het Laboratorium voor Algemene en Analytische Chemie van de TU Delft, beter bekend als de Scheikundige Propedeuse. De komst van prof. drs. G.W. Oosterhout (in 1967) en prof. drs. P. A. Schenck (in 1969) naar het laboratorium zorgde voor een wetenschappelijke stimulans. Op verricht onderzoek aan kristallen publiceerde ze vanaf de jaren zeventig artikelen onder haar eigen naam G.M. van Rosmalen. Eerst samen met prof. dr. W.G. Burgers en daarna met de Delftse lector kristalkunde dr. P. Bennema in het vaktijdschrift Journal of Crystal Growth. Met Bennema ontstond een langdurige samenwerking, die werd vervolgd na 1976 toen hij hoogleraar vaste stof en kristalgroei aan de universiteit in Nijmegen werd.
- Een speciaal project van Gerda van Rosmalen haalde op 30 september en 4 oktober 1980 de landelijke pers met artikels in Trouw en De Telegraaf (zie KB/Delpher). Het onderzoek betrof niet de groei maar juist de voorkoming van kristalgroei (ketelsteen) in industriële processen en werd uitgevoerd met een speciale opstelling voorzien van een microscoop en camera. Bij prof. P. Bennema en prof. J. Reedijk promoveerde ze op 26 augustus 1981 op het proefschrift ‘Scale prevention: Study on the crystallization of calcium sulfate and barium sulfate with and without inhibitors’. Het proefschrift is als pdf-bestand (90 MB) te downloaden van de TU Delft Repository.
- Na de promotie was ze werkzaam als wetenschappelijk hoofdmedewerker van de Afdeling Scheikundige Technologie. In 1987 volgde de benoeming tot hoogleraar industriële kristallisatie en op 27 november 1987 werd de intreerede ‘Manipulatie in kristallisatie’ gehouden. De rede leest als een college over kristallisatie met een dankwoord onder anderen aan de hoogleraren Schenck en Bennema. De rede is als pdf-bestand (29 MB) te downloaden van de TU Delft Repository.
In 1989 werd haar leeropdracht uitgebreid met schone technologie, de eerste leerstoel in Nederland op dat terrein. Door uitgevoerde projecten om schonere producten te maken, was ze in de belangstelling gekomen van het toenmalige ministerie van Milieu. Zo publiceerde ze, samen met K. Weterings, in het Chemisch Magazine van september 1984 (p. 473-474, 493) een artikel over een schoon fosforzuurproces waarmee cadmium vrij gips en kunstmest kon worden geproduceerd. Ter gelegenheid van de tweede benoeming verscheen in het Chemisch Magazine van juni-juli 1989 (p. 379) een interview met als kop ‘lk ben gewoon een technoloog’. De foto op de voorkant van het magazine toonde haar voor een proefinstallatie in het Laboratorium Apparatenbouw en Procesindustrie (API) met het uitgangspunt van de nieuwe leeropdracht: ‘Goed milieubeheer in de studie integreren’. API was een samenwerking van scheikundige technologie met werktuigbouwkunde,- Als hoogleraar begeleidde Gerda van Rosmalen 26 promovendi tussen 1987 en 2002. Hun proefschriften over kristallisatie zijn te downloaden van de TU Delft Repository en geven een overzicht van het onderzoek in haar vakgroep. In 1998 deed ze mee aan een nummer van het Chemisch Weekblad van 15 augustus 1998 over studiekeuze. Daarin wees ze op het verschil tussen het onderzoek in de kristalgroeigroep van de universiteit van Nijmegen en die in Delft. En ook dat ze nog nooit een onderzoek naar de economische haalbaarheid in een Nijmeegs proefschrift had gezien, terwijl dat in Delft de normaalste zaak van de wereld is.
- Gerda van Rosmalen werkte samen met vele collega’s uit de scheikundige technologie en werktuigbouwkunde. Zoals met de in 1985 benoemde prof. dr. ir. J. de Graauw in de vakgroep Proces en Energie op het Laboratorium API. In het Chemisch Magazine van september 1995 (p. 375) wordt bijvoorbeeld de samenwerking besproken in de ontwikkeling van apparatuur voor industriële kristallisatie met behulp van superkritische processen. Samen met H. Oosterhof en G.J. Witkamp deelden beiden in 2000 een patent op de productie van natriumcarbonaat anhydride. In een afscheidsrede van met emeritaat gaande collega’s werd ze meermaals bedankt voor de samenwerking zoals door prof. ir. W.C. Reij (afscheid in Delft in 1990) en prof. ir. J.A. Wesselingh (afscheid in Groningen in 2002).
Gerda van Rosmalen had als hoogleraar enkele nevenactiviteiten. Ze was onder meer medeorganisator van de KNCV postacademische cursussen over industriële kristallisatie, was voorzitter van de toenmalige Kontactgroep Kristalgroei Nederland en was als technoloog lid van de Raad voor het Milieu- en Natuuronderzoek.- Na haar emeritaat bleef ze contact houden met haar vakgroep en de TU Delft. Op de website researchgate.net worden 146 publicaties weergegeven waaraan heeft meegewerkt. Naast vele wetenschappelijke publicaties in tijdschriften werkte ze mee aan het boek ’Industrial Crystallization - Fundamentals and Applications’ dat in 2015 bij Cambridge University Press verscheen.
- Gerda van Rosmalen overleed op 84-jarige leeftijd op 18 januari 2021 in Delft. Overlijdensadvertenties namens de familie en de TU Delft verschenen in de NRC van 22 januari 2021. De TU Delft omschreef haar als een gedreven en succesvol onderzoeker en een zeldzame vrouw in de wereld van de procestechnologie. In Elsevier Weekblad verscheen in het vierde nummer van januari 2021 een necrologie over haar getiteld ’Gerda Maria van Rosmalen (1936-2021): rolmodel in mannenwereld van TU Delft’.
_______________________________________________________________________
Datum 30-1-2021
