Ter gelegenheid van het emeritaat van Ernst Homburg werd op vrijdagmiddag 26 april 2019 een minisymposium gehouden in de Turnzaal van de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen aan de Grote Gracht 90-92 te Maastricht. Na ontvangst met koffie/thee en Limburgse vlaaien begon om 13.30 uur het symposium getiteld ‘Historisch ambacht en moderne chemie’.
Achter de lessenaar van de vier sprekers in de Turnzaal hing een tekst van Ad van Iterson over het standbeeld van J.P. Minckelers op de Markt van Maastricht waarin staat dat de vlam uit de gaspijp niet mocht doven. Wellicht symbolisch op te vatten dat ook de vlam van Ernst Homburg niet moet doven.
Harry Lintsen (emeritus hoogleraar Technische Universiteit Eindhoven) heette de aanwezigen welkom en vertelde anekdotes gelardeerd met dia’s over de wetenschappelijke carrière van Ernst vanaf zijn studietijd in Amsterdam. Toen al samen met zijn vrouw Marijke. In 1978 cum laude afgestudeerd in Amsterdam en in 1993 gepromoveerd in Nijmegen op het proefschrift ‘Van beroep ‘Chemiker’ - De opkomst van de industriële chemicus en het polytechnische onderwijs in Duitsland (1790-1850)’. In Nijmegen had hij onder meer bijgedragen aan het onderzoeksproject ‘De ontwikkeling van de kleurstofindustrie’, waarover in 1984 een rapport verscheen.
Ernst Homburg, altijd en overal in de wereld op zoek naar boeken.
In 2002 werd Ernst Homburg aangesteld als hoogleraar Geschiedenis van Wetenschap en Techniek aan de Universiteit Maastricht. De leerstoel werd ingesteld door de Stichting Historie der Techniek (SHT). Ernst maakte ook deel uit van de SHT-redactie van de vanaf 1992 verschenen meerdelige serie ‘Geschiedenis van de Techniek in Nederland’ met Harry Lintsen als hoofdredacteur. Verschenen zijn de zesdelige blauwe serie over de 19de eeuw (TIN19) en de zevendelige rode serie over de 20ste eeuw (TIN20). Alle boeken zijn gedigitaliseerd en beschikbaar op de website www.dbnl.org.
Drie andere medewerkers aan het SHT-project gingen tijdens het symposium in op het proefschrift van Ernst en op zijn bijdragen over chemie en de chemische industrie aan TIN19 en TIN20 (klik hier voor het overzicht). Ernst is niet opgeleid als historicus maar is een chemicus die historisch onderzoek verricht. En dat was voor drie sprekers aanleiding om, met hun historische bril, daarop te reflecteren.
Geert Verbong (Technische Universiteit Eindhoven) belichtte het proefschrift van Ernst Homburg onder de titel ‘Van beroep ‘Chemiker’. De professionalisering van de chemicus’. Volgens Ernst berustend op het chemisch onderwijs aan de polytechnische scholen in de 19de eeuw en de opkomst van de analytische chemie.
Johan Schot (Universiteit Utrecht) sprak over ‘De casus meekrap: van industrialisatie naar diepgaande transities’. Verwijzend naar een hoofdstuk in TIN19 over meekrap dat Ernst Homburg samen met Johan Schot schreef. Hij omschreef de werkwijze van Ernst als ‘zooming in’ - het zoeken van materiaal - gevolgd door ‘zooming out’, het geven van een perspectief met het gevonden materiaal.
Dick van Lente (Erasmus Universiteit Rotterdam) sprak ten slotte over ‘Ernst Homburg en de techniekgeschiedenis’ gebaseerd op de ervaringen met hem opgedaan tijdens het schrijven van TIN9 en TIN20. Vooral Ernsts ‘down to earth’ visie op techniek en modernisering kwam naar voren.
De vier sprekers wensen Ernst na afloop van het symposium nog een mooie toekomst samen met Marijke, familie, vrienden en collega’s.
Na het beëindigen van het symposium verplaatste het gezelschap zich naar de Aula van de Universiteit in de Minderbroedersberg gelegen in het centrum van Maastricht. Om 16 uur begon het afscheidscollege van Ernst Homburg vooraf ingeleid door de Pro-rector Sophie Vanhoonacker. Een foto van Ernst Homburg is opgenomen in zijn biografie in de Nederlandstalige Wikipedia.
De titel van de rede was ‘Verhalen van de Oude Berg: wetenschap, techniek, industrie en politiek in de Euregio’. ‘Berg’ staat hier voor bergwerk (mijn). De casus betrof de geschiedenis van de waardevolle zinkindustrie in Altenberg (Kelmis) in het staatje Moresnet van 1816-1919. Dat was ontstaan na de Napoleontische tijd en na de Eerste Wereldoorlog bij België gevoegd. Europese politiek rondom Limburg. De casus werd bekeken vanuit de wetenschapsgeschiedenis (maken van zink), de techniekgeschiedenis (ovens, walsen), de bedrijfsgeschiedenis (de Vielle Montagne) en de politiek. Verschillende historische benaderingen leveren verschillende vragen en antwoorden.
Na het dankwoord van Ernst sloot de Pro-rector tegen 17 uur de bijeenkomst. Zij merkte op dat de afscheidsrede kan worden opgevat als een inaugurele rede voor wat Ernst na zijn emeritaat gaat doen.
Ter gelegenheid van het afscheid hebben medewerkers van Ernsts onderzoeksgroep en zijn promovendi een boekje samengesteld voor bezoeken aan bijzondere musea, oude bibliotheken en ander erfgoed. ‘On Expedition to the Past’, onder redactie van Karin Bijsterveld, is te downloaden van de website van de Maastrichtse universiteit.
Met een drukbezochte receptie eindigde deze voor Ernst Homburg bijzondere dag.
De eerste dia van de afscheidsrede van Ernst Homburg.
__________________________________________________________________________________
Opgesteld door Eric R.J. Wils
2 mei 2019
