Activiteiten in 2022
Materials and Methods in the History of Chemistry
Het samen met de Universiteit Utrecht georganiseerde symposium 'Materials and Methods in the History of Chemistry' vond plaats op dinsdagdagmiddag 25 oktober 2022 in de Universiteitsbiblitheek van Utrecht.
Kleurstof en chemie in historisch perspectief
Het door de CHG organiseerde symposium vond plaats op vrijdagmiddag 30 september 2022 in het TextielMuseum te Tilburg. Een verslag van de bijeenkomst werd opgesteld.
Onthulling vijfde Nationaal Chemisch Erfgoed
Op 21 juni 2021 werd door de KNCV het vijfde Nationaal Chemisch Erfgoed onthuld in het Rijksmuseum Boerhaave voor het pand Rapenburg 31 te Leiden. Twee lezingen werden gehouden:
- Mart van Lieburg (Erasmus Universiteit, Rotterdam) - Opbruisende gedachten over Sylvius: een profielschets.
- Tim Huisman (Rijksmuseum Boerhaave, Leiden) - Herman Boerhaave, van domineeszoon naar medisch icoon.
Destillatie - vroeger en nu
Op vrijdag 27 mei 2022 organiseerde de Chemie-Historische Groep (CHG) in het Nationaal Jenevermuseum Schiedam een minisymposium over 'Destillatie – vroeger en nu'. Een verslag met enkele foto's van de bijeenkomst werd opgesteld.
Activiteiten in 2021
Onthulling vierde Nationaal Chemisch Erfgoed
Op 17 november 2021 werd door de KNCV het vierde Nationaal Chemisch Erfgoed onthuld in het voormalige laboratorium van J.H. van 't Hoff in het pand van de Groenburgwal 44 te Amsterdam. Klik hier voor een kort verslag. Namens de CHG werden twee lezingen verzorgd in het programma:
- Ernst Homburg, Het laboratorium aan de Groenburgwal (tot 1877), vergeleken met andere Nederlandse laboratoria.
- Rob van den Berg, Van ’t Hoff en het laboratorium aan de Groenburgwal.
Chemie en Chemische Industrie in Indië
Op 15 oktober 2021 hield de CHG voor het eerst een fysieke bijeenkomst sinds het uitbreken van de coronapandemie. Het minisymposium werd gehouden in het Landgoed Bronbeek in Arnhem en werd goed bezocht. Klik hier voor de uitgebreide beschrijving van het programma met inleiding en samenvatting van de vier lezingen.
Webinars in 2021
Newtons alchemistische bibliotheek
Op 20 september 2021 hield dr. Daan Wegener, docent wetenschapsgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht, een digitale lezing over de alchemie van Isaac Newton.
Het is bekend dat Newton zich decennia met alchemie heeft beziggehouden. Keynes noemde Newton om deze reden de laatste magiër. Dobbs omschreef Newton als een genie dat tegelijkertijd naar de toekomst en het verleden keek. Recente historiografie heeft dit beeld echter grondig herzien. In deze lezing wordt, gebaseerd op William R. Newmans 'Newton the Alchemist (2019)', verschillende argumenten gegeven waarom Newtons alchemie op de eerste plaats in de context van zijn eigen tijd begrepen moeten worden. Daarbij wordt kort stil gestaan bij de literatuur die Newton bestudeerde in zijn zoektocht naar de steen der wijzen.
Het oventje van Boerhaave
Op maandagavond 28 juni 2021 hield Marieke Hendriksen een digitale lezing over een oventje. In de 'Elementa Chemiae (1732)' beschreef Herman Boerhaave niet alleen alle hem op dat moment bekende chemische kennis en honderden experimenten, maar ook hoe een klein houten oventje te bouwen om die experimenten mee uit te voeren. In Nederland zijn twee negentiende-eeuwse voorbeelden van dat soort oventje bekend, in Museum Gouda en in Rijksmuseum Boerhaave. Maar hoe werden deze oventjes in de praktijk gebruikt? Zijn ze echt zo handzaam en effectief als Boerhaave beweerde, en kunnen zijn experimenten er mee worden uitgevoerd? Samen met Ruben Verwaal (Durham University) zocht ik het antwoord op deze vragen. We maakten twee reconstructies van het oventje en gebruikten die om een door Boerhaave beschreven experiment met melk die in bloed verandert uit te voeren. In deze lezing ga ik in op wat we leerden - niet alleen over Boerhaave's oventje, maar ook over zijn chemische theorie, en het belang van brandstof en assistenten.
De chymie van rood glas. Recepten, ovens en roest
Op maandagavond 31 mei 2021 hield Thijs Hagendijk een digitale lezing over de recepten van de alchemist en glasmaker Johannes Kunckel. In 1678 publiceerde Kunckel het meest ambitieuze boek vol glasrecepten tot dan toe: de Ars Vitraria Experimentalis. Reconstructies van enkele recepten voor rood glas tonen aan dat kennis van herkomst van ingrediënten en vuurbeheersing van groot belang waren voor de kwaliteit van het glas. Het boek van Kunckel werd gedigitaliseerd.
Het blauwe pigment smalt: productie en verwerking
Op maandagavond 29 maart 2021 werd de eerste digitale lezing van de CHG gehouden. De lezing werd verzorgd door Paul van Laar, technisch kunsthistoricus aan de UvA. Hij ging in op de historische receptuur voor de productie en verwerking van het blauwe pigment smalt. Dit pigment, dat bestaat uit kobaltglas, is veelvuldig toegepast in de schilderkunst, maar niet altijd zonder problemen. Zo stond het bekend om zijn slechte kleurechtheid. Paul van Laar heeft historische recepten onderzocht en gereconstrueerd waarin wordt geprobeerd wordt om de smalt te verbeteren.
