Hysomer proces produceert loodvrije benzine
Op 16 februari 2012 hebben de Chemie Historische Groep en de Dutch Zeolite Association in samenwerking met Shell Technology Centre Amsterdam een symposium georganiseerd rondom het Hysomer proces. Hysomer isomeriseert onvertakte koolwaterstoffen (C5/C6 fractie) naar vertakte koolwaterstoffen ter verhoging van het octaangetal van transportbrandstoffen.
Em. Prof. Herman Kouwenhoven, die aan de wieg van dit proces gestaan heeft, vertelde hoe in de jaren 60 van de vorige eeuw de druk op het verhogen van het octaangetal van benzine toenam, en hoe dit tot de ontwikkeling van katalysatoren gebaseerd op zeoliet mordeniet heeft geleid.
Em. Prof. Tiong Sie verhaalde over de commercialisering en opschaling van het proces. De rol van water werd nog benadrukt door het zegenen van de eerste unit in La Spezia, Italië, met wijwater. De bij Shell ontwikkelde katalysatoren zijn bijzonder stabiel; de eerste commerciële batch is 7 jaar actief geweest! Ondanks het gebruik van platina in de katalysator was de aanwezigheid van enige zwavel in de reactanten totaal geen probleem.
Em. Prof. Rob van Veen (zie boven) schetste de concurrenten (zoals UOP's Penex en ParIsom) en de problemen bij het wisselen van zeoliet-leverancier. Beide UOP processen opereren bij lagere temperatuur, echter Penex verbruikt chloride (meer wanneer er meer water aanwezig is) en ParIsom gebruikt een veel duurdere katalysator gebaseerd op gesulfateerd zirkoonoxide. Ondanks de vele jaren van onderzoek aan deze processen is nog steeds niet duidelijk of het nu de Brønsted of de Lewis zure plaatsen zijn die verantwoordelijk zijn voor de isomerisatie.
Prof. Rutger van Santen (TU Eindhoven) vertelde hoe de hydro-isomerisering er op moleculaire schaal aan toe gaat, waarbij hij onder andere theoretische berekeningen van de activerings-energie correleerde aan gemeten waarden. Als uitsmijter bracht Dr. Johan Groen (Delft Solids Solutions BV) een fraai geïllustreerd verhaal over het maken van zeolieten met naast de al aanwezige microporiën ook mesoporiën om diffusielimiteringen op te heffen.
Al met al een geslaagde dag, een mooie combinatie van historie en wetenschap. Namens de CHG en de DZA is een woord van dank aan Shell Amsterdam op zijn plaats voor de gastvrijheid, de prachtige zaal en de goede verzorging van de inwendige mens.
Patricia Kooyman, voorzitter DZA, bestuurslid CHG
