Nieuws - CHG

Overzicht Nieuws

100 jaar Chemische Industrieën in de Lage Landen
Historie van de scheikunde in Europese musea
Hazardous chemicals: Agents of risk and change, 1800-2000
Bezoek DSM/Chemelot te Geleen
Afscheid Ernst Homburg van Universiteit Maastricht
Chemical Landmarks
12th International Conference on the History of Chemistry (ICHC12)
Zomeractiviteiten 2019
Boeken over R&D bij Unilever
Tentoonstellingen en diversen (Biografie Jacques van Marken, overlijden Aafje Looijenga-Vos, Peter Debije, Rijksmuseum Boerhaave, John Vlek, 100 jaar Hoogovens)
Chemisch Weekblad gedigitaliseerd

100 jaar Chemische Industrieën in de Lage Landen

Symposium op vrijdag 8 november 2019 te Leuven

Alle subsectoren van de chemische industrie hebben de laatste eeuw een enorme ontwikkeling doorgemaakt, zowel in grondstoffen, productietechnieken als in eindproducten. Dit symposium biedt een unieke kans om deze honderdjarige evolutie te herbeleven en de toekomst voor te bereiden. Scheikundigen uit industrie, onderzoek en onderwijs, studenten, journalisten, wetenschapshistorici, erfgoedspecialisten, e.a., zullen hier zeker in geïnteresseerd zijn.

Het symposium wordt samen georganiseerd door de CHG en de Sectie Historiek van de KVCV. In de folder staat meer informatie over het programma en over de locatie.

Registratie kan via de website van Sectie Historiek of rechtstreeks met het inschrijfformulier.
________________________________________________________________________________

Historie van de scheikunde in Europese musea

Chemie-historicus Hans van Spronsen bezocht in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw wetenschappelijke en technische musea in Europa. Hij ging op zoek naar wat er was bewaard van de vele ontdekkingen gedaan door generaties scheikundigen en alchemisten. Naast een beschrijving maakte hij zwart-wit foto’s van de musea en van de portretten van de wetenschappers. En van de historische apparatuur, opstellingen, glaswerk en chemicaliënverzamelingen die hij in de musea aantrof. Hij publiceerde met regelmaat in het Chemisch Weekblad over zijn bezoeken. De reeks artikelen werden gebundeld in de volgende twee publicaties:
• J.W. van Spronsen, Historie van de scheikunde in Europese musea, Mededeling No. 141 uit het Rijksmuseum voor de Geschiedenis der Natuurwetenschappen te Leiden, 1973, 106 pp.
• J.W. van Spronsen, Historie van de scheikunde in Europese musea, Deel 2, Mededeling No. 215 uit Museum Boerhaave te Leiden, 1982, 143 pp.

De twee publicaties werden gedigitaliseerd en met toestemming van het Rijksmuseum Boerhaave op deze website gezet. Door te klikken op de titel zijn de publicaties als pdf-bestand ter inzage.

Hazardous chemicals: Agents of risk and change

In april 2012 vond in het Deutsches Museum te München de bijeenkomst Hazardous chemicals: Agents of risk and change, 1800-2000, plaats met als onderwerp de geschiedenis van gevaarlijke stoffen. Gezamenlijk georganiseerd door het Deutsches Museum, de Universiteit Maastricht en het Rachel Carson Center for Environment and Society. De focus van de workshop lag op (a) de toenemende aanwezigheid van gevaarlijke stoffen in de economie en het milieu en (b) de culturele, wetenschappelijke en wettelijke antwoorden van de moderne gemeenschap op deze gevaarlijke stoffen.
Over de workshop is een gelijknamig boek verschenen onder redactie van Ernst Homburg (U Maastricht) en Elisabeth Vaupel (Deutsches Museum). De uitgeverij biedt het boek tot 31 oktober 2019 aan met 50% korting. Klik hier voor meer informatie.

Bezoek DSM / Chemelot te Geleen

Op vrijdagmiddag 14 juni 2019 organiseerde de CHG samen met de Werkgroep Industrieel Erfgoed Limburg een excursie naar de DSM / Chemelot campus in Geleen, waar met name het "oud chemische erfgoed" uit de jaren 1930-1960 werd bezocht zoals het Centraal Laboratorium, de zwavelzuur- en nitraatfabrieken e.d. Vooraf gegaan door lezingen over het verleden en de toekomst van het complex. Klik hier voor een foto van de deelnemers en de power presentatie van Ernst Homburg.

Afscheid Ernst Homburg van Universiteit Maastricht

Op 26 april 2019 nam Ernst Homburg afscheid als hoogleraar ‘Geschiedenis van Wetenschap en Techniek’. Deze leerstoel in de faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen aan de Universiteit Maastricht is in 2002 ingesteld door de Stichting Historie der Techniek.
Op vrijdag 26 april hield hij om 16:00 uur in de Aula van de Universiteit Maastricht zijn afscheidsrede, getiteld:
“Verhalen van de Oude Berg: wetenschap, techniek, industrie en politiek in de Euregio” (zie bijlage 1).
Voorafgaand aan de afscheidsrede was er vanaf 13:00 uur een afscheidssymposium, getiteld: “Historisch ambacht en moderne chemie. Een symposium bij het afscheid van Ernst Homburg” (zie bijlage 2).

Klik hier voor een verslag met enkele foto's van de bijeenkomst.

Chemical Landmarks 2019

Nomineer je favoriete chemisch erfgoed

Nederland kent een rijke chemische historie, met veel bekende Nobelprijswinnaars en kwalitatief hoogstaand onderzoek. Veel locaties in Nederland kennen dan ook een bijzondere chemische geschiedenis. De Chemie Historische Groep en de KNCV wil belangrijk chemisch erfgoed op de kaart zetten en benoemen tot Chemical Landmark, oftewel Nationaal Chemisch Erfgoed. Hiervoor zijn wij op zoek naar historisch relevante nominaties.
In 2019 werd gekozen als het tweede chemische erfgoed: het Grote Kantoor van Gist-brocades op de DSM-site in Delft.

Zomeractiviteiten 2019

Beste leden van de Chemie-Historische Groep en andere belangstellenden in de chemie-, farmacie- en wetenschapsgeschiedenis, alsmede in de geschiedenis van de chemische en farmaceutische industrie!
De zomer van 2019 kende een ongewoon aantal activiteiten op bovengenoemd gebied. Er waren binnen korte tijd maar liefst drie conferenties in Nederland:

21-22 juni: de 8ste Gewina Woudschoten Meeting for Historians of Science in the Netherlands, in Zeist.
23-27 juli: de Annual Meeting van de Amerikaanse History of Science Society, in Utrecht.
29 juli - 2 augustus: de 12de International Conference on History of Chemistry, in Maastricht.

Nadere details treft u aan in de bijlage.

ICHC12 in 2019 in Maastricht

12th International Conference on the History of Chemistry (ICHC12)
Maastricht, The Netherlands
29^th July – 2^nd August, 2019

Every two years the Working Party (WP) on History of Chemistry of the European Chemical Society (EuChemS) organizes an international conference on the history of chemistry, open to colleagues from all over the world. The 12th International Conference on the History of Chemistry (12th ICHC) took place from 29th July to 2nd August, 2019 in Maastricht.
The book of abstracts can be downloaded as pdf.

Boeken over R&D bij Unilever

In opdracht van Unilever R&D Vlaardingen wordt door de Stichting Historie der Techniek - gelieerd aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) - gewerkt aan een vijftal case-studies waarbij Ton van Helvoort de hoofdonderzoeker en -auteur is. De teksten zijn te lezen op de website https://actabiomedica.nl/boeken.html.

Biotechnologie: van wetenschap naar winkelschap revisited: Een historische analyse van de Biotech bij multinational Unilever.
Ton van Helvoort; Eric Berkers; Mila Davids; Stichting Historie der Techniek. Eindhoven: Stichting Historie der Techniek, 2017.

Gesmeerde kennis: een halve eeuw geschiedenis van Unilevers Becel.
Ton van Helvoort; Eric Berkers; Mila Davids; Stichting Historie der Techniek. Eindhoven: Stichting Historie der Techniek, 2017.

Vernieuwend wassen: R & D in Vlaardingen en de detergents-business van Unilever.
Ton van Helvoort; Mila Davids; Harry Lintsen; Stichting Historie der Techniek. Eindhoven: Stichting Historie der Techniek, 2017.

Marktleider met R & D: zichtbare en onzichtbare innovaties in Unilever-margarines.
Ton van Helvoort; Stichting Historie der Techniek. Eindhoven: Stichting Historie der Techniek, 2017.

Versnellen en veranderen: Unilever, katalyse en margarinegrondstoffen.
Ton van Helvoort; Harry Lintsen; Stichting Historie der Techniek. Eindhoven: Stichting Historie der Techniek, 2017.

Najaarsactiviteiten 2018

Focus session CHAINS 2018, 4 December 2018, 13.35-14.55 h, Veldhoven

Chemistry of Cultural Heritage in a Historical Perspective
Chair: Sven Dupré (UU)

Chemistry has helped us to understand the original appearance of objects, the impact of time, and to develop new, safe conservation methods. This session offers more insight into the nature of chemistry-based research in the field of cultural heritage, with emphasis on the development of this role through time. Speakers:
- Mariana Pinto (UU): Chemists in the Field of Archaeology in the Nineteenth-Century
- Maartje Stols-Witlox (UvA): Recipes for Change: the Chemistry of Historical Restoration Recipes
- Maarten van Bommel (UvA): Discoloration of Cultural Heritage: Towards a Chemical Understanding of Fading of Artworks

Op vrijdag 2 november 2018 zou in Eindhoven een symposium over 'De ontwikkelings-geschiedenis van computerchips' worden gehouden. Het symposium is helaas afgelast.
Dit was onze jaarlijkse herfstbijeenkomst met de Vlaamse collega's van de Sectie Historiek, die over zeer recente ontwikkelingen over de rol van de chemie in de chipstechnologie ging. Klik hier voor het programma als pdf-bestand.

Op vrijdag 14 september 2018 werd in de Ambassade van de Vrije Geest in het Huis met de Hoofden te Amsterdam een mini-symposium georganiseerd over 'Chemie en alchemie in en rond Amsterdam in de 17de en 18de eeuw'. Klik hier voor het programma. De lezingen en de opkomst met 44 bezoekers (incl. sprekers) waren een succes.

Klik hier voor een verslag van het minisymposium met een fotorapportage.

Op donderdagavond 22 november 2018 hield Marieke Hendriksen, in samenwerking met de CKMN, een lezing in Utrecht met als thema: de transformatie van alchemie naar chemie in Nederland. Klik hier voor de beschrijving.

Tentoonstellingen en diversen

Jan van der Mast schreef een uitgebreide biografie over Jacques van Marken. De eerste sociaal ondernemer van Nederland. Van Marken was de stichter van de Gist- en Spiritusfabriek te Delft.

Aafje Looijenga-Vos overleed op 90-jarige leeftijd op 4 november 2018. De European Crystallographic Association publiceerde een necrologie op haar website. Opgesteld door Bram Schierbeek, penningmeester van de Nederlandse Vereniging voor Kristallografie (NVK). Met toestemming is de Nederlandse versie van de necrologie op de CHG-website geplaatst.

In het Rijksmuseum Boerhaave is van 30 november 2018 tot 1 september 2019 de tentoonstelling 'Herman Boerhaave & de Gouden Eeuw van de wetenschap' te zien. Het museum viert hiermee het 350ste geboortejaar van de naamgever.

In het Rijksmuseum Boerhaave was tot 30 april 2019 de kleine tentoonstelling 'Op recept, 350 jaar medicijnen' te zien over de geschiedenis van vier eeuwen medicijnontwikkeling. Van kruidenmengsels en prachtige delfts-blauwe apothekerspotten naar de chemische industrie van vandaag.

Het Rijksmuseum Boerhaave heeft een persoonlijke schenking archiefstukken ontvangen rondom Nobelprijswinnaar Peter Debye en wijdde daar tot 30 april 2019 een kleine tentoonstelling aan.

In de rubriek 'Het eeuwige leven' stond in de Volkskrant van 14 september 2018 een levensbeschrijving van John Vlek (1942-2018) met als titel 'Laatste telg van een Delftse jeneverdynastie'. De jeneverstokerij Vlek & Co fuseerde in 1972 met de Schiedamse distilleerder Herman Jansen.

In september 2018 is het 100 jaar geleden dat een staalindustrie werd gesticht in Nederland. Klik hier voor een artikel van Peter de Waard in de Volkskrant van 20 september 2018 voor meer achtergrond over ‘100 jaar Hoogovens’. Het Museum Kennemerland en Stadhuis Beverwijk organiseren exposities rond het 100-jarig bestaan.
Bij uitgeverij THOTH verscheen voor het jubileum het boek ‘Door staal gedreven. Van Hoogovens tot Tata Steel 1918-2018’ geschreven door Bram Bouwens, Joost Dankers, Yvonne van Mil, Reinout Rutte, Keetie Sluyterman en Jaap Verheul.

Chemical Landmarks 2018

De KNCV maakt zich niet enkel sterk voor het heden en de toekomst, maar ook voor de basis daarvan in het verleden. Hiervoor werken wij samen met de Chemie Historische Groep. Samen willen wij chemisch erfgoed daadwerkelijk op de kaart zetten.

In 2018 waren de vijf genomineerde locaties:

- Ovale Zaal, Teylers Museum
- Laboratorium Groenburgwal
- Philips Natlab
- Farmacologisch Laboratorium Organon
- Laboratorium Leeuwenbergh

De stemming werd eind januari 2018 afgesloten en de Ovale Zaal van het Teylers Museum werd gekozen als eerste locatie voor het Nationaal Chemisch Erfgoed van Nederland. Op 4 juli 2018 werd de plaquette onthuld door KNCV-voorzitter prof. dr. Floris Rutjes en Marjan Scharloo, directeur van het Teylers Museum (klik op de foto voor een vergroting).
Frank Sekeris schreef een kort verslag van de onthulling met als titel: 'KNCV als hoeder van het verleden'.

Chemisch Weekblad gedigitaliseerd

Een bijzondere erfenis: Chemisch Weekblad gedigitaliseerd

Uit de erfenis van Hans van Spronsen verkreeg de Chemie Historische Groep jaargangen van het Chemisch Weekblad en het Chemisch Magazine over de periode 1908-1999 in haar bezit. Met financiële steun van de KNCV en een privédonatie werd het Chemisch Weekblad gedigitaliseerd. Het totale bestand omvat ruim 500 pdf-files op kwartaalniveau met een totale omvang van 12,5 Gigabyte. Momenteel wordt nagaan of en hoe de bestanden direct beschikbaar kunnen worden gemaakt op de CHG-website. Voorlopig zijn de bestanden echter reeds te raadplegen via een Dropbox-folder en via deze link toegankelijk.