Tot 2010

21 november 2009
De Chemie Historische Groep (CHG) van de Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging (KNCV) en haar Vlaamse zusterorganisatie KVCV organiseerden samen met o.a. de Nederlandse Procestechnologen (NPT) het symposium: Leven in de brouwerij!

Bierbrouwen is één van de oudste biotechnologische processen. Door de eeuwen heen hebben wetenschappers en technologen het productieproces geoptimaliseerd. Tijdens het symposium werden enkele markante aspecten van het bierbrouwen belicht. Het symposium richtte zich niet alleen tot wetenschapshistorici en technologen maar tot ieder die zich voor de geschiedenis van het brouwen interesseert.

Presentaties:
Eric Van Schoonenberghe (KaHo Sint-Lieven, Gent): ‘Mouten tijdens de 19de eeuw’
Denis De Keukeleire (UGent, Gent): ‘Gruit en hop’
Peter Zwaal (Bedrijfshistoricus, Rotterdam): ‘Moedwil of misverstand? De marktontwrichtende werking van het (Nederlandse) bierbesluit 1926’
Henri Reuchlin (Bierburo, Den Haag): ‘Oerbier. Bier in de Mesopotamische en Egyptische oudheid’
Hubert Verachtert (KULeuven, Leuven): ‘Geuze, een typisch Belgisch bier’
Onno Raspe (Grolsche Bierbrouwerij, Enschede): ‘Brouwen tijdens de tweede helft van de 20ste eeuw’

Plaats: Katholieke Hogeschool Leuven Belgie.

Voor een verslag van het symposium: klik hier.

18 november 2009
Voor de Chemie Historische Groep en de Chemische Kring Midden Nederland hield Dr. H. Kubbinga een presentatie over de historische achtergronden van het Atoommodel van Bohr, (de Uithof, Utrecht). Lees meer>>

Het atoommodel van Dalton diende in de 19e eeuw op grond van vele nieuwe experimentele gegevens steeds te worden aangepast.
In een uitgebreid overzicht gaf Dr. Kubbinga stap voor stap inzicht in de vrijwel continue theorievorming die noodzakelijk was geworden om tot dusver onbegrepen of geheel nieuwe experimenten te kunnen verklaren. De atoomtheorie van Bohr was een briljante maar achteraf gezien niet onverwachte synthese van de kennis tot in de vroege 20e eeuw.

12 juni 2009
De Chemie Historische Groep (CHG) en de Rotterdamse Chemische Kring (RCK) organiseerden het minisymposium “Chemisch Instrumenteel Erfgoed” in het Museum Boerhaave in Leiden.

De collecties van Museum Boerhaave in Leiden tonen vier eeuwen kennis­vermeerdering in de natuurwetenschappen en de geneeskunde. Tijdens deze excursie belichtten twee Boerhaave-conservatoren enkele oude en stokoude chemische instrumenten. Daarnaast vertelden zij over hun worsteling om het meer recente chemisch instrumenteel erfgoed veilig te stellen. Is een in eigen beheer gebouwd instrument waardevoller dan het eerste commercieel aangeschafte apparaat? Wie kan vertellen hoe de apparatuur werd gebruikt en waartoe? En hoe leggen we dat vast? Wat werd er gemeten en wie gebruikten de resultaten? Voor de academische wereld hebben uiteraard Universiteitsmusea hier een taak. Maar hoe staat het met de oude chemische apparatuur van het bedrijfsleven waarmee in de jaren 1950-1980 Nederlandse chemici een plek veroverden in de bovenste wetenschappelijke rankings?

Presentaties:
Conservator/curator Ad Maas: ‘Chemisch instrumenteel erfgoed: het multidisciplinaire, multiproduct laboratorium van Unilever in Vlaardingen’
Conservator/curator Ton Wiechmann: ‘Chemisch instrumenteel erfgoed: onderzoek aan het zwarte goud in het voormalige Koninklijke / Shell - Laboratorium te Amsterdam’ (de Abbott collectie)
Tevens volgde een rondleiding door het museum rond het instrumentarium uit de 18e – 20e eeuw.

Voor een verslag van het minisymposium: klik hier.

16 april 2009
Ledenvergadering Chemie Historische Groep.
Middagthema: “Chemie en Oude Meesters”. Met moderne spectroscopische technieken kunnen we zien wat de schilder wilde verbergen. We zien niet meer wat de schilder zag na voltooien van zijn werk; de chemie sluipt voort na de dood van de Meester.

Presentaties:
Dr. Arie Wallert (Rijksmuseum): "Technische analyse van middeleeuwse miniaturen"
Dr. Annelies van Loon (Mauritshuis Den Haag): "Rembrandt als chemicus"
Dr. Jo Wachelder (U. Maastricht): Chevreul: wetenschap & schilderkunst in de 19e eeuw"
Dr. Joris Dik (TU Delft):"Splendeur & Misère van cadmium geel"

Voor een verslag van Chemie en Oude Meesters: klik hier.

27 januari 2009
Op 27 januari organiseerde de Chemie Historische Groep van de KNCV in samenwerking met de Chemische Kringen een themamiddag rond begraven en cremeren met bezichtiging van een museum, crematorium en een markante begraafplaats. In presentaties werden op serieuze maar luchtige wijze de chemische, technische en sociale aspecten van uitvaart, begraven en cremeren aan de orde gesteld. Lees meer>>

Presentaties:
Drs. G. Sluiter: "Het crematorium heeft lang in de kou gestaan"
B. de Leng: "Tussen de Dood en de Uitvaart"
Drs. G.H.W.J. Stout: "De chemie in de kist en onder de zerk"
Dr. A.H.M. Kayen: "Het lijk en de klimaatsverandering"
Intropracticum/ crematoriumbezoek:"Ooit voor een heter vuur gestaan?"

28 november 2008
Op vrijdag 28 november 2008 organiseerden de Chemie-Historische Groep (CHG) van de Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging (KNCV) en de Sectie Historiek van de Scheikunde van de Koninklijke Vlaamse Chemische Vereniging (KVCV) een symposium over:
Eten en drinken: steeds gezonder?
Historische aspecten van voedselveiligheid en -kwaliteit en hun gevolgen.

Gedurende de negentiende en twintigste eeuw hebben vele chemici, apothekers, (vee)artsen en overheden zich gebogen over de kwaliteit en veiligheid van het voedsel. Vervalsingen en contaminaties kwamen niet zelden voor. Als reactie daarop kwamen wettelijke regelingen en werden controlelaboratoria opgericht. Voeding is een van de belangrijke terreinen waarop de opkomende, zich professionaliserende natuur- en medische wetenschappen zich maatschappelijk konden bewijzen. Op het symposium komt aan de orde welke activiteiten er in Vlaanderen en Nederland werden ontplooid. Maar daar laten we het niet bij. Minstens zo interessant is de vraag wat dit allemaal heeft opgeleverd. Levensverwachting en gezondheid zijn in twee eeuwen onmiskenbaar toegenomen. Maar welke rol heeft de verbeterde voedselveiligheid en -kwaliteit daarbij gespeeld?

Presentaties:
Hendrik Deelstra: "Chemische aspecten van voedselveiligheid en de specifieke wetgevingen in België: een historisch overzicht."
Wim Van Craenenbroeck: "Hoe zuiver is water? Kwaliteitseisen voor drinkwater door de eeuwen heen."
Peter Scholliers: "Constructie van voedselkwaliteit: experts, publiek en lokale overheid in Brussel in de 19e eeuw."
Peter Koolmees: "Vleeskeuring in Nederland omstreeks 1900: veeartsen als hygiënisten?"
Pim Huijnen: "Voedselcontrole als taak van de wetenschap: de werkzaamheden van twee Nederlandse voedingsinstituten, 1918-1945."
Isabelle Devos: "Voedingskwaliteit en levensstandaard in de 19e en 20e eeuw."

21 november 2008
Excursie/bedrijfsbezoek aan DSM Delft, de vroegere site van de Koninklijke Nederlandsche Gist & Spiritus Fabrieken.
In het programma werd aandacht geschonken aan de vroege geschiedenis van deze site, met name aan de zeer bijzondere stichter van “de Gist”, J.C. van Marken (zie biografieën), met baanbrekende ideeën op sociaal gebied.
Het niet meer regulair in gebruik zijnde 'Grote Kantoor' (een indrukwekkend voorbeeld van eind 19e eeuwse Jugendstil) werd bezocht.
Tenslotte werden in presentaties ook de meer recente activiteiten behandeld (Food Specialties, Anti-Infectives), gevolgd door bezoeken aan de afdeling Fermentatie en een opwerkingsfabriek.

5 juni 2008
Een vette excursie: van kaarsen met pit naar moderne oleochemische procesvoering Croda (Uniqema) te Gouda.
Deze excursie werd georganiseerd in samenwerking met de Nederlandse Proces Technologen (NPT) en de Afdeling Geschiedenis der Techniek van KIVI-NIRIA en stond in het teken van het 150-jarig bestaan van het bedrijf.
Croda Gouda, tegenwoordig onderdeel van het wereldwijde Croda concern, houdt zich bezig met de fabricage van chemicaliën op basis van plantaardige en dierlijke vetten. Deze vinden hun toepassing in cosmetica, smeermiddelen, kunststoffen, enzovoorts.
Croda Gouda is reeds in 1858 opgericht om te voorzien in de behoefte aan stearinekaarsen. Het kaarsen maken werd toen al op industriële wijze aangepakt met moderne machines en wetenschappelijke controle van grondstoffen en eindproducten. Het was een geïntegreerd bedrijf, dat niet alleen kaarsen, maar ook de grondstoffen stearine (door splitsing van vetten) en kaarsenpitten zelf maakte. Door ook de bijproducten van de stearine fabricage verder te benutten is een oleochemisch bedrijf ontstaan dat op het gebied van de procestechnologie vele interessante ontwikkelingen heeft doorgemaakt.

Presentaties:
Prof. dr. E. Homburg: “Het ontstaan van de Nederlandse stearine-industrie, 1830-1880"
Ir. M. van Doorn: “Ontwikkelingen in de procestechniek in Gouda in de jaren ‘60 van de 20e eeuw”
Ir. H. Vreeswijk: “Recente ontwikkelingen bij Croda - Gouda”

Voor een verslag van de excursie: klik hier.

17 april 2008
KNCV Voorjaarsbijeenkomst (Ede)
Thema: De brandstofcel: even oud als het spoor, maar niet op stoom.
Sinds de uitvinding van de brandstofcel werd de verdere ontwikkeling niet alleen gestuurd door wetenschappelijke nieuwsgierigheid, maar evenzeer door maatschappelijke vraag gekoppeld aan bijna cyclische economische stimulans dan wel ontmoediging.

Presentaties:
Dr. P.J.A.M. Mertens: De Uitvinding? - De gasbatterij van Grove (1838 – 1846)
Nieuw! Gas erin en stroom eruit! Maar was het wel een brandstofcel? De uitvinder zag het breder en Joost Mertens licht het toe.

Prof. dr. J.A.R. van Veen: De eerste gouden toekomst – Koolbrandstofcellen (1870 – 1900)
De industriële revolutie bracht grootschalige opwekking van electriciteit in kolencentrales met een droevig rendement beneden 10%. Ook toen werd dus aan brandstofceltechnologie al hard gewerkt. Maar helaas….. Rob van Veen legt uit waarom.

Dr. G. J. Schaeffer: Geloof, hoop en tegenslag – Beloftevolle generaties (1945 – 1995)
Technologische en maatschappelijke factoren bezorgden de brandstofcel een spannende rit met gas geven en remmen. De indeling in generaties gaf extra lucht. We snappen het met Gerrit Jan Schaeffer’s model.

Dr. F. A. de Bruijn: En nu: vol gas vooruit? Wel fit, maar onvoldoende fut
Frank de Bruijn beschrijft de succesvolle verbetering van de essentiele vermogensdichtheid voor vervoer en electriciteitsopwekking, maar betreurt het gebrek aan uithoudingsvermogen.

11 april 2008
Symposium: “De Wijze en de Dwaas”
Met “De Alchemist in Woord en Beeld”, tentoonstelling van 60 originele alchemistische prenten, Jenevermuseum te Schiedam.
Voor details over het programma: klik hier.

Presentaties:
Prof. Dr. E. VanSchoonenberghe: “Ontstaan en evolutie van de alchemie in de Nederlanden”
Prof. dr. H. Snelders: “De collectie Brinkman: Alchemisten in de prentkunst”
Dr. A. van Gijsen: “Isaac Hollandus, de alchemist van Stolwijk?”

16 januari 2008
Bedrijfsfilms en presentatie (de Uithof, Utrecht):
Dr. R. Canjels: “Van Olie naar Celluloid”
(de geschiedenis van de Shell films). Lees meer>>

24 november 2007
Symposium: “De Wijze en de Dwaas”
Met “De Alchemist in Woord en Beeld” in het Nationaal Jenevermuseum te Hasselt (Belgie).

Presentaties:
Prof. Dr. E. Van Schoonenberghe: “Ontstaan en evolutie van de alchemie in de Nederlanden”
Prof. Dr. K. De Clippel: Het beeld van de alchemist in de 17e eeuwse schilderkunst van de Lage Landen”
Prof. Dr. H. Snelders: “De collectie Brinkman: Alchemisten in de prentkunst”
Dr. A. van Gijsen: “Isaac Hollandus, de alchemist van Stolwijk?”
Dr. B. Van Tiggelen: “Portrait of a chymist: Johann Rudolf Glauber”
D. Jacobs: “(Al)chemie in 20e eeuwse stripverhalen”

Voor een verslag van het symposium: klik hier

7 september 2007
NEHA Studiemiddag Koninklijke Olie/Shell
Studiemiddag
NEHA Cruquiusweg 31 1019 AT Amsterdam

Een verslag van de studiemiddag is opgenomen in CHG Nieuwsbrief, nummer 3 (november 2007). (Lees meer>>)

28 augustus - 1 september 2007
6th International Conference on the History of Chemistry
“Neighbours and Territories The Evolving Identity of Chemistry”
Congres
Universiteit Leuven, België
De proceedings zijn te vinden via de website van de Working Party.

Een verslag van de studiemiddag is opgenomen in CHG Nieuwsbrief, nummer 3 (november 2007). (Lees meer>>)

28 juni 2007
Zeep: Schoon, Schuimend en Schaars
Excursie en presentaties
Eetcafé 'Le Temps Perdu' en Wasch en Strijkmuseum, Boxtel (NBr)

19 april 2007
KNCV Voorjaarsbijeenkomst (Ede)
Thema : “Peter Debije aan/en een zijden draadje”

Presentaties:
Prof. Dr. M.J. Sparnaay (Eindhoven): "Peter Debye: Geniaal onderzoeker, gelukkig mens"
Dr. G. van Ginkel (Utrecht): "Peter Debye 1935-1945, goed of fout?"
Prof. Dr. H. Wijnberg (em Groningen): "Niet Debije maar het CvB van Utrecht was fout"
Historische film AKU (ca 1953): "Romance in Enkalon"

Zie de CHG Nieuwsbrieven 2 en 3 van het jaar 2007. (Lees meer>>)

21 november 2006
Chemiehistorie voor je plezier 2006 – 2
Voordrachten voor en door leden van de Chemie Historische Groep:
Dr. Tj. U. Hoogenraad: “Gaubius”
Prof. Dr. J. Lugtenburg: Geschiedenis van de Vitamine D bereiding”
Drs. H. Vermaat: “Heer Bommel en de Chemie”
M. Burns PhD: “Secret production of Penicillin during in the Netherlands during WW. II

13 oktober 2006
Excursie Bibliotheca Philosophica Hermetica (Amsterdam)
Bezoek aan een privé verzameling oude drukken en handschriften teruggaand tot de vijftiende eeuw, op het gebied van o.a. alchemie waaronder werk van Agricola, Paracelcus, Glauber, Boyle en Newton, maar ook Nederlanders als Goossen van Vreeswijck, van Helmondt en de mysterieuze gebroeders Hollandus.

Zie voor meer informatie over de bibliotheek: http://www.ritmanlibrary.com/.

20 mei 2006
Symposium: "Suiker, GIST, spiritus"
In het Nationaal Jenevermuseum te Hasselt, Belgie: De Belgische suikerscholen rond 1900.

Presentaties:
Dr. A.I. Bierman, Universiteit Leiden: "Conserven, confecten en siropen. Suiker in de farmacie".
Dr. D.C. Mehos, Technische Universiteit Eindhoven: " The circulation of sugar cane expertise at the proefstation voor de Java-suikerindustrie, Pasuruan".
Davy Jacobs, Nationaal Jenevermuseum: "Suiker, gist, spiritus. Rondleiding in de tentoonstelling".
Prof. dr. E. Van Schoonenberghe, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Gent: "Inzichten in gist en gisting in de 19de eeuw en de verspreiding ervan via hogescholen en universiteiten".
Dr. Patricia E. Faasse, onafhankelijk onderzoeker "Schimmels in tijden van oorlog".
Prof. dr. ir. Erick Vandamme Universiteit Gent: "Gisten als industriële werkpaardjes".

28 april 2006
Second Anglo-Dutch Meeting (London)
Symposium met Historical Group of the Royal Society of Chemistry, met als thema “Innovation in Industrial Chemistry” in de 20ste eeuw.

25 april 2006
KNCV- voorjaarsbijeenkomst Ede.
Thema: “Chemie in Oorlogstijd”

Presentaties:
Dr. B. Wubs: ”” Unilever tussen “Reich” en “Empire””
Dr. P.J. Knegtmans: “De ivoren torens bestormd en gescheurd” (UvA)
Drs. G.v.d. Schootbrugge: “Kennis: stiekem, toepasbaar, nuttig, (maar voor wie?)” (TNO)
Dr. A.H.M. Kayen: “Excellent, maar niet goed genoeg”: Vitamine A successen in bezettingstijd bij Organon

21 februari 2006
Chemiehistorie voor je plezier - 1
Voordrachten voor en door leden van de Chemie Historische Groep:
Ing. Rutger Webb: "Buskruit"
Dr.Ir. J. Reyenga: "Chemie en Duurzaamheid"
Drs. P.H. de Vree (ap): "Nut en Noodzaak van de Farmacopee"
Drs. J. Dijk: "Franse Chemie in de 19e eeuw"

26 april 2005
KNCV Voorjaarsbijeenkomst Ede
Thema: "Het Periodiek Systeem; ordeningsfeest of dwangbuis?"
Lezingen door Dirk van Delft, Jan Steggerda, Arne Mast en Ernst Homburg

23-24 april 2004
First Anglo-Dutch Meeting (Leiden)
Symposium met Historical Group of the Royal Society of Chemistry met als thema: “Chemistry and Medicine in the 18th Century”

15 april 2004
KNCV Voorjaarsbijeenkomst Ede, bijeenkomst over de rol van de geschiedenis van de chemie in het scheikunde onderwijs

19 september 2002
KNCV Zomercongres over “Chemie buiten de chemie” te Den Haag.
Thema: “Chemie en schilderkunst”

10 januari 2002
KNCV Wintercongres, Ede, “De kwaliteit van oppervlakte- en drinkwater in historisch perspectief”

31 augustus 2001
KNCV Zomercongres over “E-Chemie” te Eindhoven.
Thema: “Van al-Chemie naar e-Chemie”

30 november 2000
Museum EnergeticA, Amsterdam, discussie over het onderdeel “Chemie” in de serie Techniek in Nederland in de Twintigste Eeuw, deel 2, Stichting Historie der Techniek.

23 maart 2000
Bezoek Historische Collectie Shell, Amsterdam

27 augustus 1999
Excursie naar DSM-Gist, Delft

27 augustus 1999
KNCV Zomercongres over “Kennismanagement en chemie” te Delft.
Thema: “Kennismanagement in historisch perspectief: veranderende denkbeelden over de beïnvloedbaarheid van wetenschappelijk onderzoek”

7 januari 1999
KNCV Wintercongres, Ede.
Varia over de geschiedenis van de chemie, met lezingen van Joost Mertens, Ernst Homburg en Herman van Bekkum

10 september 1998
Bijeenkomst van chemie-historici te Utrecht, mede n.a.v. het boek van H.A.M. Snelders, Geschiedenis van de scheikunde in Nederland, deel 2, 1997.
Oprichting Chemiehistorische groep KNCV