- Dr. Jacob Olie Jr. (1879-1955) was van 1917 tot 1953 directeur van het Nederlands Visserij Proefstation en het Laboratorium voor Materialenonderzoek in Utrecht.
- Jacob Olie Jr. werd op 20 juli 1879 geboren in Amsterdam als oudste zoon van Jacob Olie (1834-1905), directeur van de eerste ambachtsschool. Jacob Olie sr. kreeg tevens naam als Nederlands fotograaf uit de 19de eeuw.
- Jacob Olie Jr. volgde de vijfjarige HBS en behaalde in juli 1897 zijn diploma. Na de HBS volgde het Nederlandse leger waar hij in 1898 tot 1907 als vrijwilliger diende bij het Tweede Regiment Vestingartillerie in Amsterdam. Daarnaast studeerde hij scheikunde aan de Universiteit van Amsterdam, maar mocht niet afstuderen omdat hij geen staatsexamen in Latijn en Grieks had afgelegd. In 1903 werd hij benoemd tot assistent van prof. dr. H.W. Bakhuis Roozeboom voor de praktische leiding van het Anorganisch Chemisch Laboratorium. Zijn onderzoek aldaar leidde tot een proefschrift. De uitweg was de Universiteit te Zurich waar hij in 1907 promoveerde bij prof. dr. A. Werner op het proefschrift ’Gleichgewichte der isomeren Chromchloridhydrate’. Na de promotie en het onverwachte overlijden van prof. Bakhuis Roozeboom nam Olie Jr. in 1907 ontslag. In 1954 beschreef hij in het Chemisch Weekblad 50 (1954, p. 758-761) zijn persoonlijke herinneringen aan prof. Bakhuis Roozeboom uit zijn Amsterdamse tijd (1898-1907).
- In 1907 verhuisde Olie Jr. naar Utrecht en werd assistent van prof. dr. Ernst Cohen op het Van ’t Hoff-laboratorium van de Universiteit Utrecht. Hij werkte daar onder anderen samen met dr. Hugo Kruyt. Met Cohen deed hij onderzoek naar de allotropie van metalen en non-metalen zoals fosfor. Over de resultaten werd gepubliceerd, zie: E. Cohen en J. Olie Jr., ‘De dynamische Allotropie van den Phosphor’, Chemisch Weekblad van 23 oktober 1909, p. 821-848. Hij deed ook onderzoek met röntgenstralen zoals werd beschreven in het artikel: J. Olie Jr., ‘Over den invloed van bestraling met kathodestralen op de activiteit van metallisch Uraan’, Chemisch Weekblad van 4 september 1909, p. 683-689.
- In 1909 trouwde Olie Jr. met de pianolerares Christina Sophia Reeders. In 1912 veranderde hij opnieuw van functie en werd conservator-assistent aan de Rijksveeartsenijschool te Utrecht. Toen in augustus 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak werd hij gemobiliseerd. In mei 1917 volgde dan eindelijk zijn definitieve werkkring met de benoeming tot directeur van het in 1911 opgerichte Nederlands Visserij Proefstation. Het in Katwijk gevestigde instituut werd naar Utrecht overgebracht. In 1922 was het gevestigd in een pand in het Sterrenbos te Utrecht om in 1932 een blijvende vestiging te krijgen in de Maliebaan.
- Het Nederlands Visserij Proefstation hield zich niet bezig met vis maar was een laboratorium voor onderzoek van visserijmaterialen zoals netten. Die omschrijving werd toegevoegd aan de naam. Er werden tevens keuringen uitgevoerd. Het betekende voor Olie Jr. het leiding geven aan praktisch gericht onderzoek in plaats van fundamenteel. En met de zorgen om de financiering van het instituut. Hij oefende de functie uit tot zijn pensionering in juli 1953 en maakte het instituut toonaangevend. Hij bleef na zijn pensioen nog aan als adviseur. De geschiedenis van het Nederlands Visserij Proefstation staat deels beschreven in een digitaal beschikbaar rapport (61 MB) uit 1988 van S.J. de Groot ‘Een eeuw visserijonderzoek in Nederland 1888-1988’.
- Olie Jr. was naast zijn werk ook actief in chemische verenigingen. Hij behoorde tot de oprichters van de Utrechtse Chemische Kring in 1916, was ervan tweemaal voorzitter en werd in 1952 erevoorzitter in een bijeenkomst waarin hij sprak over het onderzoek van het gebruiksmateriaal van de visserij. Hij maakte in de periode 1926 tot 1929 tevens uit van het bestuur van de Nederlandse Chemische Vereniging.
- In 1950 werd hij op 70-jarige leeftijd benoemd tot officier in de orde van Oranje-Nassau. Op 9 april 1955 overleed hij op 75-jarige leeftijd in Utrecht. Prof. Hugo Kruyt schreef in het Chemisch Weekblad 53 (1957, p. 9-10) een uitgebreide nagedachtenis aan hem en over het lief en leed van zijn proefstation. Dat in 1969 werd opgenomen in de TNO organisatie. Evenals zijn vader fotografeerde Olie Jr. en het tijdschrift Oud-Utrecht publiceerde in 2023 een artikel over beiden, met ook foto’s van hem als student scheikunde.
______________________________________________________________________________
Datum 6 mei 2024
