Prof. dr. Upendra Kumar Pandit (1930-2023) was vanaf 1965 lector en van 1972 tot 1996 hoogleraar (bio)organische chemie aan de Universiteit van Amsterdam.- Upendra Pandit werd op 2 december 1930 in New Delhi in India geboren. Hij groeide op in Lahore (nu in Pakistan) waar zijn vader hoogleraar chemie was. In 1947 moest zijn familie vluchten naar New Delhi als gevolg van de bloedige confrontatie tussen hindoes en moslims na de onafhankelijkheid van het Britse Rijk. Pandit studeerde scheikunde aan de Universiteit van New Delhi en ging na het behalen van zijn diploma in 1952 naar Los Angeles. Aan de University of Southern California promoveerde hij in juni 1958 op het proefschrift ‘Synthetic analogs of cortical steroids’ bij prof. dr. Milton C. Kloetzel. Hij deed er tevens ervaring op in het geven van colleges. Van 1958 tot 1960 was hij als post-doc verbonden aan The Johns Hopkins University, School of Medicine te Baltimore. Daar onderzocht hij in samenwerking met prof. dr. T.C. Bruice het mechanisme van de werking van modellen van esterase-enzymen.
- Pandit ontmoette in Baltimore dr. Henderica Gerda Hovenkamp die eveneens als post-doc aan The John Hopkins University werkte. Zij was op 30 september 1959 bij prof. dr. E.C. Slater aan de Universiteit van Amsterdam gepromoveerd. In 1961 keerden beiden naar Amsterdam en trouwden daar op 12 december 1961. Ze kregen in 1972 een dochter. Door de liefde kwam Pandit zodoende van India via de Verenigde Staten naar Nederland. Hij kreeg een functie als wetenschappelijk medewerker aan de Amsterdamse universiteit waar hij de rest van zijn academische carrière aan verbonden bleef. Een tabellarisch overzicht daarvan staat vermeld op de website Album Academicum van de universiteit.
- Geleidelijk kreeg Pandit meer ruimte om eigen onderzoek te doen naast het geven van colleges en begeleiding van studenten. In december 1965 werd hij benoemd tot lector (bio)organische chemie en hield op 18 oktober 1966 de openbare les ‘Horizons in organic synthesis’. In augustus 1972 werd hij hoogleraar en vormde in 1974 aan de universiteit een werkgroep bio-organische chemie. Al tijdens zijn verblijf in de Verenigde Staten raakte hij geïnteresseerd in dat aspect van de chemie. In het artikel ’Moleculaire mechanismen van levensprocessen‘ in het Chemisch Weekblad van 3 oktober 1975 (p. 23-25) omschreef hij het werkterrein. Gericht op de bestudering van biologische processen op moleculair niveau, in het bijzonder van enzymatische reacties. Waarbij het super-katalytische vermogen van enzymen de grote uitdaging vormde. In zijn vakgroep werd gewerkt aan een aantal bio-organische onderwerpen zoals (poly)nucleotiden-analoga, mechanisme van enzymwerking, cofactor modelsystemen en in de laatste jaren voor zijn afscheid vooral aan katalytische antilichamen. Hij was voorzitter van de op zijn initiatief opgerichte SON-werkgemeenschap voor bio-organische chemie.
- Pandit was de voorzitter van het organisatiecomité van de in augustus 1986 in Den Haag, onder auspiciën van de KNCV en IUPAC, gehouden conferentie ‘15th International Symposium on the Chemistry of Natural Products’. Prof. dr. W.N. Speckamp, zijn collega organische synthese in Amsterdam, was medeorganisator. Ter gelegenheid daarvan werd Pandit door Annemarie van de Vusse geïnterviewd in het Chemisch Magazine juni/juli 1986 (p. 411) en kon hij zich daarin uitspreken over natuurproducten als inspiratiebron van de organische chemie. Het uit medisch oogpunt interessante alkaloïde manzamine A, met een pentacyclische structuur, vormde zo’n inspiratiebron. Aan de gecompliceerde synthese werd door zijn vakgroep jarenlang gewerkt. Samen met Frank C. Alderweireldt (Universiteit Antwerpen) was Pandit in 1991 editor van het boek ‘Bioorganic Chemistry in Healthcare and Technology’ verschenen in de Nato Science Series bij Plenum Publishing Corporation. De proceedings van een Advanced Research Workshop, die in het Belgische Houthalen-Helchteren werd gehouden van 18-21 september 1990.
- Op 1 december 1995, een dag voor zijn 65ste verjaardag, organiseerde de universiteit het symposium 'Bio-frontiers of organic chemistry’ ter gelegenheid van zijn emeritaat. Pandit sloot het programma af met een afscheidslezing. In het Chemisch Weekblad van 2 december 1995 (p. 3) verscheen een interview met als titel ‘Ik geniet van chemie: het is mijn werk èn mijn hobby’. Chemie werd zeker niet vergeten na zijn emeritaat al was er nu meer tijd gekomen voor andere hobby’s zoals geschiedenis, cultuur en archeologie. Het januarinummer van het Recueil des Travaux Chimiques (Vol. 115, no. 1) in 1996 was een themanummer over bio-organische chemie met 17 nationale en internationale bijdragen ter gelegenheid van zijn afscheid. Hetgeen zijn status in dit werkgebied bevestigde. Volgens zijn opvolger prof. dr. Gerrit-Jan Koomen verscheen Pandit nog geregeld op het laboratorium en begeleidde hij zijn laatste promovendi. Hij was ook medeorganisator van het 11de ‘International Conference on Organic Synthesis (ICOS)’ dat van 30 juni tot 4 juli 1996 in Amsterdam werd gehouden onder auspiciën van de KNCV en IUPAC.
- Pandit was lid van de ad hoc-commissie IUPAC KNCV. Hij was van 1992 tot 1998 voorzitter van de IUPAC ‘Division of Organic Chemistry’ en ook in 1999 na de uitbreiding tot ‘Division of Organic and Biomolecular Chemistry’. Daarna bleef hij actief binnen IUPAC. In het tijdschrift Pure and Applied Chemistry publiceerde hij diverse artikels over zijn onderzoek die online beschikbaar zijn. Zoals over de synthese van manzamine A in 1996 en ‘Biomolecular approach to the design of potential drugs’ in 2007. Op 25 januari 2000 ontving hij van prof. dr. Giorgio Cignarella een eredoctoraat in de farmacie van de universiteit van Milaan. Hij is opgenomen in de Chemistry Tree met een verwijzing naar 187 high-probability publicaties tussen 1956 en 2010.
- De bio-organische pionier Upendra Pandit overleed op 92-jarige leeftijd op 16 juni 2023 in Amsterdam. Zijn vrouw Gerda Hovenkamp was drie jaar eerder op 31 oktober 2020 overleden. De overlijdensadvertentie namens de familie stond in NRC van 24 juni 2023.
______________________________________________________________________
Datum 13 juli 2023
