Prof. dr. Gerrit (Gert) Frens (1937-2013) werkte van 1970 tot 1987 op het Natuurkundig Laboratorium van Philips te Eindhoven en was van 1987 tot 2002 hoogleraar fysische chemie aan de Technische Universiteit Delft.- Gert Frens werd op 11 augustus 1937 geboren in Hoorn als zoon van dr. A.M. Frens, directeur van het Rijkslandbouw Proefstation te Hoorn en latere hoogleraar dierfysiologie in Utrecht en Wageningen. Na de middelbare school ging hij wiskunde en natuurwetenschappen studeren aan de Universiteit Utrecht. In zijn studententijd was hij voor het jaar 1958-1959 praeses van de Federatie van Unitates en Bonden. Hij studeerde in 1963 af bij prof. dr. V.V. Koningsberger, hoogleraar biofysische chemie. Als wetenschappelijk medewerker op het Van ’t Hofflaboratorium te Utrecht vanaf 1963 werkte hij aan een promotieonderzoek. Hij promoveerde op 6 maart 1968 bij prof. dr. J.Th.G. Overbeek op het proefschrift ‘The reversibility of irreversible colloids’, gedigitaliseerd door Google Books. Colloïden vormden een rode draad in zijn carrière.
- Na de promotie werkte hij twee jaar bij R.J. Reynolds Tobacco Company in Winston-Salem, North Carolina (VS) aan het gedrag van brekende zeepvliezen. Om in 1970 in dienst te treden bij het Natuurkundig Laboratorium (NatLab) van Philips te Eindhoven. Daar werkte hij eerst aan de kleinheid van deeltjes in het kader van zogenaamde composietmaterialen. Later leidde hij de groep ‘Chemie van grensvlakken en elektrodes’ en deed onderzoek op het gebied van colloïdstabiliteit. Bij Philips was hij nauw betrokken bij de ontwikkeling van de Compact Disc, een schijfje van polycarbonaat met putjes en plateautjes. Een van de activiteiten die hem nog steeds het meest aansprak volgens een interview met Jos van den Broek, gepubliceerd in het Chemisch Magazine van december 1988 (p. 735). In 1991 gaf hij uitleg over de chemische problemen bij het maken van de CD in een lezing beschreven in het Chemisch Weekblad van 10 oktober 1991 (p. 409-410).
- Frens was bestuurslid en van 1980-1985 voorzitter van de sectie anorganische en fysische chemie van de KNCV. En werkte mee aan themanummers van het Chemisch Magazine gewijd aan colloïdchemie of fysische chemie. Zoals in februari 1985 (p. 72) met het artikel ‘Fysische Chemie: Begrip om mee te werken’ beginnend met het statement: ‘Als er ergens een trend of mode op gang komt in de scheikunde, zijn daarbij altijd fysisch chemici die een bijdrage kunnen, en moeten, geven’.
- In 1987 werd hij benoemd als hoogleraar fysische chemie aan de TU Delft, in een tijd van bezuinigingen. Op 16 maart 1988 hield hij de intreerede ‘Omgaan met het onbekende’, te downloaden van de TU Delft Repository. Chemische technologen worden opgeleid om nieuwe, onbekende problemen aan te pakken. En de fysische chemie vormt een solide basis om die uitdaging succesvol aan te gaan. Hij werd zich in de eerste jaar bewust van het verschil tussen de beleving van onderzoek aan de universiteit en het NatLab: ‘Een gezamenlijk gevoel van trots over bepaald uniek onderzoek is er aan een universiteit niet bij’. Hij stelde een aantal cahiers samen met een beschrijving van het verband tussen verschijnselen in oplossingen, colloïden en macromoleculen dat de fysische chemie probeert te leggen. De cahiers zijn opgenomen in Worldcat. Op de website Researchgate staan de wetenschappelijke publicaties van hem en zijn medewerkers en promovendi weergegeven.
- Frens stimuleerde studenten door een J.H. van ’t Hoff-Award in het leven te roepen. De prijs werd jaarlijks toegekend aan een student die bij het tentamen fysische chemie het best met een eigen idee over het vakgebied voor de dag kwam. Hij droeg zijn kennis over colloïden graag over, niet alleen op studenten maar ook voor de stichting Postacademisch Onderwijs Natuurwetenschappen (PAON) met het geven van cursussen over schuim, emulsies en industriële colloïdchemie.
- In december 1990 werd het Delfts Hechtingsinstituut (DHI) officieel geopend met een startsubsidie van het ministerie van Economische Zaken (EZ). Het DHI was een samenwerkingsverband van drie faculteiten: Scheikundige Technologie en Materiaalkunde (STM), Civiele Techniek (CT) en Lucht- en Ruimtevaarttechniek (L&R). Frens werd voorzitter van het bestuur. De reden voor de samenwerking was volgens hem dat de hechtingstechnologie bepalend was voor ontwikkelingen in de techniek. In het artikel ‘Lijmen is vechten tegen de entropie’ op de website Delta uit 1996 ging hij nader in op het instituut.
- In 2002 ging Frens met emeritaat en hield op 18 november 2002 de uittreerede ‘De weg reikt verder dan de horizon’, te downloaden van de TU Delft Repository. Na het bereiken van de horizon, het ingenieursdiploma, gaat de weg immers verder voor de afgestudeerden. Hij keek in de rede onder meer terug op het onderzoek van zijn promovendi. Die fysisch-chemisch bijdragen hadden geleverd aan technologisch onderzoek. Aan het maken van papier, walsen van staal, porievrij sinteren van keramiek, rookgasontzwaveling in poederkoolcentrales of het dagelijks wassen van de lakens in een ziekenhuis. Ter gelegenheid van zijn emeritaat verscheen onder redactie van Mieke C. van der Leeden en G.J.M. Koper de afscheidsbundel ‘Industrial colloid and polymer science: in honour of Professor Gert Frens, at the occasion of his retirement from the Delft University of Technology’.
- Na zijn afscheid van Delft verdiepte hij zich in zijn woonplaats Eersel, ten zuidwesten van Eindhoven, conform het uitgangspunt ‘Omgaan met het onbekende’ in de Brabantse volksverhalen. En publiceerde daar in 2007 een boekje over getiteld ‘De dood van Koning Kyrië: kabouters hebben echt bestaan!’.
- Frens was na zijn afstuderen in 1967 in Hilversum getrouwd met de medisch studente Ellen van der Bilt en het paar had kinderen. Hij overleed op 75-jarige leeftijd op 3 februari 2013 in zijn woonplaats Eersel. De overlijdensadvertentie namens de familie verscheen in het Eindhovens Dagblad en NRC en is opgenomen in de website Mensenlinq. In de overlijdensadvertentie werd de titel van de uittreerede vermeld. Op de website Delta van de TU Delft verscheen een kort In Memoriam en hij is opgenomen in de online encyclopedie Prabook met nadere informatie over zijn familie.
________________________________________________________________________
Datum 29-3-2025
