Dr. ir. Jan Willem Copius Peereboom (1930-2007) was een milieuchemicus en tot 1980 coördinator-directeur van het Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM) van de Vrije Universiteit te Amsterdam.- Jan Willem Copius Peereboom werd op 10 december 1930 geboren in Den Haag als enige zoon van de werktuigbouwkundige dr. ir. Jan Herman Copius Peereboom. In 1934 verhuisde het gezin naar Amsterdam, waar zijn vader in 1945 overleed.
- Na de middelbare school ging Copius Peereboom studeren aan de Universiteit van Amsterdam en behaalde in 1956 zijn doctoraalexamen als chemicus. In hetzelfde jaar ging hij werken bij de N.V. Chemische Fabriek Naarden en vestigde zich in Naarden. In 1959 trad hij als chemicus in dienst bij het Rijkszuivelstation te Leiden. Daar deed hij onderzoek naar de chromatografische analyse van sterolen als cholesterol en dat leidde tot een promotie. Op 23 oktober 1963 promoveerde hij in Amsterdam bij prof. dr. W.B.C. van Tongeren op het proefschrift ‘Chromatographic sterol analysis as applied to the investigation of milk fat and other oils and fats’. Het proefschrift is opgenomen in het Album Academicum van de universiteit en digitaal beschikbaar.
- In 1968 ging hij terug naar de Universiteit van Amsterdam om te werken op de chemische afdeling van het Histologisch Laboratorium van de Medische Faculteit. Hij richtte zich in het bijzonder op de problemen van milieuhygiëne; luchtverontreiniging en verontreiniging van bodem en voedsel. Enkele jaren later volgde de stap als directeur van het in 1971 opgerichte Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM) van de Vrije Universiteit.
- In 1970 was hij een van de oprichters van de sectie Milieuchemie binnen de KNCV. Als bestuurslid van die sectie was hij in de periode 1972-1974 tevens lid van het KNCV-bestuur. Hij maakte als milieutoxicoloog ook deel uit van de redactie van het Chemisch Weekblad en het Chemisch Magazine. Daarin verschenen regelmatig artikelen over milieuproblemen. Zoals over metalen in voedsel met het artikel ‘Hoe zwaar ligt metaal op de maag’ in het Chemisch Weekblad van november 1977 (p. m 579 - m 581). In 1976 publiceerde hij het boek ‘Chemie, mens en milieu -Schadelijke stoffen in milieu en voeding, een studie over chemische milieuverontreiniging’. Zijn boeken zijn opgenomen in WorldCat.
- Copius Peereboom trouwde met Jenny Stegeman, die in 1969 als bioloog met lof was afgestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam en daarna werkte op het Histologisch Laboratorium van de Medische Faculteit. Jenny Stegeman promoveerde in 1974 en samen deden ze onderzoek naar de schadelijke effecten van cadmium. Ze publiceerden daarover het uitgebreide review artikel ‘Toxic efffects of cadmium to animals and man’ in Toxicological and Environmental Chemistry Reviews 4 (1981) p. 67-178.
- Door gezondheidsklachten moest Copius Peereboom in 1980 zijn functie bij het Instituut voor Milieuvraagstukken opgeven, maar werkend vanuit huis bleef hij uitermate productief. Samen met J.J. Boersema en W.T. de Groot stelde hij in 1984 het ‘Basisboek milieukunde - over de analyse en oplossing van milieuproblemen’ samen. En met Lucas Reijnders publiceerde hij het boek ‘Hoe gevaarlijk zijn milieugevaarlijke stoffen?’ in twee delen, respectievelijk verschenen in 1986 en 1991. (Klik hier voor de behandelde stoffen). Een uitgebreid hoofdstuk gaat over de gechloreerde dioxines, de zeer giftige stoffen die vrijkwamen na de ontploffingen bij Philips-Duphar in 1963 en Seveso in 1974. Diverse artikelen verschenen erover van zijn hand in het Chemisch Weekblad en Magazine, en leverde hem de bijnaam ’de Nederlandse dioxine-paus’ op. Twee titels:
- ‘Vier jaar na Seveso: Chemie van dioxine en verwante stoffen’, Chemisch Magazine, mei 1981, p. 289-292.
- ‘Milieueffecten van gechloreerde dioxines’, Chemisch Magazine, juli augustus 1981, p. 413-416. - Geen artikelen in het Chemisch Weekblad of Magazine riepen in de jaren 1970-1980 zoveel reacties op als die van zijn hand. Met voor- en tegenstanders. Maar in een interview met Jos van den Broek in het Chemisch Magazine van mei 1985 (p. 281) stelde hij: ‘Voor mij geldt naast morele codes nog maar één ding, en dat is de absolute waarheid. Als ik iets vind, dan zeg ik het ook, onafhankelijk of men het leuk vindt of niet.’
- Copius Peereboom werd beschouwd als de ‘éminence grise’ van de milieukunde in Nederland. Hij stond aan de wieg van de Vereniging voor Milieudefensie en was de eerste hoofdredacteur van het wetenschappelijk milieukundig tijdschrift Milieu. Hij overleed op 76-jarige leeftijd op 23 augustus 2007 in zijn woonplaats Nijmegen. In de krant De Gelderlander verscheen de overlijdensadvertentie namens zijn vrouw Jenny en de in 1970 geboren zoon Peter (opgenomen in de website Mensenlinq). Met daarnaast een advertentie van de vereniging Leefmilieu die hij in 1991 oprichtte, een van de activiteiten om het milieu onder de publieke aandacht te brengen. In de nieuwbrief nr. 2 van september 2007 van de KNCV-sectie MilieuChemTox verscheen een In Memoriam opgesteld door Frans Berkhout, Jan Boersema en Bert van Hattum.
___________________________________________________________________________
Datum 7-1-2025
