- Prof. dr. ir. Swan Tiong Sie (1931-2016) was van 1961-1991 werkzaam bij het Koninklijke Shell Laboratorium Amsterdam (KSLA) en van 1991-1996 hoogleraar aan de Scheikundige Technologie en der Materiaalkunde van de Technische Universiteit Delft.
- Swan Tiong Sie werd op 9 juni 1931 geboren in Surabaya, Indonesië. Hij volgde de HBS aldaar en slaagde eind mei 1949. Hij ging vervolgens in hetzelfde jaar scheikunde studeren aan de Technische Hogeschool te Delft. In januari 1956 behaalde hij het ingenieursdiploma scheikundige technologie (met lof). Vervolgens volgde een promotieonderzoek bij prof. dr. ir. H.I. Waterman en prof. dr. ir. J.C. Vlugter. Op 23 november 1960 promoveerde hij met lof op het proefschrift ‘Copolymerisatie van drogende oliën met styreen’. Het proefschrift is te downloaden van de TU Delft Repository (118 MB).
- In 1961 trad Tiong Sie in dienst bij de Analytische Afdeling van het KSLA in Amsterdam. Daar hield hij zich vooral bezig met gaschromatografische scheidingen van agressieve gassen en metalen onder hoge druk. In 1968-1969 werkte hij op het laboratorium van Shell in Houston en bij terugkeer in Amsterdam legde hij zich toe op katalytische researchprojecten zoals de ontwikkeling van petroleumconversieprocessen en met de bereiding van koolwaterstoffen uit aardgas.
Tiong Sie staat binnen Shell bekend als de ‘vader’ van de Hycon-technologie. In dit hydrogen conversieproces worden teerachtige residuen (‘the bottom of the barrel’) onder hoge waterstofdruk omgezet in bruikbare olieproducten. Het proces staat beschreven in het artikel ‘Het kraken van een harde noot’ van J.M. Oelderik in: Herman van Bekkum, Jan Reedijk en Simon Rozendaal (red.), Chemie achter de dijken, 2001, p. 120-121. Het NWO beschouwde het proces in 2017 als een van de hoogtepunten van 60 jaar chemisch onderzoek.
Een tweede proces waar Tiong Sie binnen Shell aan werkte was het Gas-to-Liquid (GTL) proces. Het is door hem zelf beschreven in het artikel ‘Diesel uit aardgas’ in Chemie achter de dijken, 2001, p. 110-111. Uit methaan worden met de Fischer-Tropsch synthese wasachtige koolwaterstoffen gemaakt die vervolgens in een tweede stap worden omgezet in producten met de juiste ketenlengte. Het gecombineerde proces staat bekend als de Shell Middle Distillate Synthesis (SMDS-proces).
Beide processen worden ook in het kort besproken in een artikel van Henk Tolsma in het Technisch Weekblad van oktober 2004 getiteld: ‘Prof.dr.ir. Swan Tiong Sie (1931), grondlegger Hycon-technologie en GTL-proces’.
Tiong Sie schreef samen met Piet Cossée de lange paragraaf ‘Onderzoek naar heterogene katalyse bij Shell’ in het hoofdstuk 10 van Ernst Homburg en Lodewijk Palm (ed.), Geschiedenis van de scheikunde in Nederland 3, Delft, 2004, p. 207-211. Te downloaden van deze website. - Tiong Sie werd in april 1990 als eerste Shell-onderzoeker onderscheiden met de SEARCH Award for Shell Research Excellence. Het Chemisch Weekblad van 7 juni 1990 (p. 267) wijdde er een kolom aan. In april 1991 werd hij als afdelingschef Catalyst Research and Development koninklijk onderscheiden tot officier in de Orde van Oranje-Nassau. In 1996 kreeg hij de Gouden Hoogewerff Medaille voor zijn buitengewone verdiensten op chemisch-technologisch gebied. De toekenning werd vermeld in het Chemisch Weekblad van 20 juli 1996 (p. 1) met een korte beschrijving van zijn carrière.
- Na zijn pensionering bij Shell werd Tiong Sie in oktober 1991 aangesteld als deeltijd hoogleraar petroleumconversie aan de TU Delft. Op 7 februari 1992 hield hij zijn intreerede met als titel ‘Zwart goud, wit goud, en de steen der wijzen’. De rede is te downloaden van de TU Delft Repository (49,6 MB). In 1993 volgde de benoeming tot bijzonder hoogleraar katalytische procestechnologie in de Onderzoekschool Procestechnologie (OSPT). Tiong Sie ging in 1996 met emeritaat. De titel van zijn uittreerede op 17 januari 1997 luidde ’Een Lat-relatie tussen katalyse en reactorkunde’, te downloaden van de TU Delft Repository (40,5 MB).
- Ook na zijn emeritaat bleef Tiong Sie actief. Zo hield hij in november 1997 tijdens een katalysecongres de lezing met een veelzeggende titel: ‘Van laboratoriumexperiment naar industrieelproces: van dromen en nachtmerries’. De droom van een wetenschapper is een proces dat verloopt bij kamertemperatuur en onder atmosferische druk, dat een volledige conversie geeft en in één stap verloopt. De geschiedenis van de Fischer-Tropsch synthese laat zien hoe onjuist deze droom kan zijn. Het oorspronkelijke proces werkte met een hoge druk en met een kobaltkatalysator, om een zo hoog mogelijke conversie te krijgen.
- In april 2010 hield Tiong Sie nog de lezing ‘Katalyse bij Shell: Olieraffinageprocessen’ tijdens de bijeenkomst ‘Historische aspecten van de katalyse in Nederland’, georganiseerd door de Chemie Historische Groep en de Sectie Katalyse.
- Tiong Sie overleed op 85-jarige leeftijd op 22 november 2016. Hij laat een veelheid aan wetenschappelijke publicaties en patenten na.
__________________________________________________________________________________
Datum 2-2-2019
