Dr. Johan Eliza de Vrij (1813-1898) was een apotheker, chemicus en kinadeskundige.- Johan de Vrij werd geboren op 31 januari 1813 in Rotterdam. Als zoon van een apotheker vestigde hij zich in 1832, na het overlijden van zijn vader en het behalen van het apothekersexamen in Dordrecht, zelf als apotheker in Rotterdam tot 1850. Hij ging verder studeren aan de Universiteit Leiden en promoveerde cum laude op 25 juni 1838 bij prof. dr. A.H. van der Boon-Mesch op het proefschrift ‘Dissertatio chymica inauguraris de analysi chymica qua partes plantarum et animalium remotae cognoscuntur’. Daarvoor had hij in 1835 al de vertaling verzorgd van: Heinrich Rose, Handboek der analytische scheikunde, Rotterdam, 1835, deel I, 738 pp. en deel II, 899 pp.
In 1840 volgde hij G.J. Mulder op als lector scheikunde en artsenijbereidkunde aan de Clinische School te Rotterdam, waar hij als apotheker was opgeleid door Mulder. Meer informatie over de Rotterdamse apothekers en de Clinische School is te vinden in:
Dr. J.C. de Keuning, 'Apothekers en apotheken te Rotterdam gedurende de laatste 125 jaar', Rotterdams Jaarboekje 1971, p. 207-224. - In 1857 werd De Vrij benoemd tot inspecteur voor scheikundige onderzoekingen in Nederlands-Indië en daar belast met het onderzoek naar de verschillende kinabastsoorten voor de Gouvernementskinaonderneming op Java. In 1863 keerde hij weer terug naar Nederland en op de terugreis bezocht hij Brits-Indië en de Engelse kina-cultures. De Vrij had goede relaties met de directeuren van de Britse kinaplantages en de Britse kinoloog J.E. Howard. Het onderzoek naar de kinabast werd voortgezet in Den Haag waar hij in 1865 een particulier laboratorium voor kina-onderzoek oprichtte en een vooraanstaand kinaloog werd. Het laboratorium verrichtte onder meer bepalingen van de zuiverheid van kininesulfaat en maakte een kina-extract. Het extractum cinchonae liquidum, dat werd geadverteerd als ‘kina-droppels van Dr. de Vrij tegen malaria’.
- De Vrij publiceerde regelmatig in Nederlandse en internationale tijdschriften over zijn onderzoek naar kinine. Enkele publicaties in boekvorm van hem zijn opgenomen in WorldCat.
- In 1865 werd De Vrij benoemd tot plaatsvervangend lid van de Geneeskundige Raad voor Zuid-Holland. In 1867 werd hij lid van de Pharmacopee-commissie en het jaar daarop belast met het afnemen van examens van apothekers en hulp-apothekers.
- Het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde plaatste in 1882 een kort bericht over het eerbetoon voor het feit dat hij zich 50 jaar aan de farmacie had gewijd. Voor zijn verdiensten werd hem in 1882 de ridderorde van de Nederlandse Leeuw toegekend. Hij ontving in zijn leven ook buitenlandse onderscheidingen.
In 1887 werd hij voorzitter van de raad van commissarissen van de in 1881 opgerichte Amsterdamsche Chininefabriek, een functie die hij tot het einde van zijn leven vervulde.
Op 25 juni 1898 volgde nog een eerbetoon voor het feit dat hij 60 jaar geleden was gepromoveerd en verkreeg hij een eredoctoraat in de geneeskunde van de Universiteit Utrecht. De Nederlandse kranten besteedde hieraan aandacht, zie bijvoorbeeld het Algemeen Handelsblad van 25 juni 1898 (zie KB/Delpher). De Vrij overleed een maand daarna op 85-jarige leeftijd op 31 juli 1898 in Den Haag. - De schilder Jan Veth maakte aan het einde van 19de eeuw tekeningen van bekende Nederlanders voor het weekblad 'De Kroniek' met onder hen De Vrij (zie afbeelding, collectie Rijksmuseum Amsterdam). Over het leven en werk van De Vrij werd het proefschrift ‘Dr. Johan Eliza de Vrij - Apotheker en Kinoloog’ geschreven waarop M.A.W. Algera-van der Schaaf op 18 mei 1994 in Leiden promoveerde. Het proefschrift is als boek verschenen. Op de website docplayer.nl is de inhoud van het proefschrift te raadplegen.
_________________________________________________________________________________________
Datum: 23-4-2020
