Prof. dr. ir. Johannes Joseph (Jan) Steggerda (1929-2021) was van 1955 tot 1962 werkzaam bij de Staatsmijnen en van 1962 tot 1994 hoogleraar algemene en anorganische chemie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. - Jan Steggerda werd op 29 januari 1929 in De Haag geboren, alwaar de HBS-B van het St. Janscollege werd bezocht. Na het eindexamen HBS ging hij in 1947 scheikunde studeren aan de Technische Hogeschool te Delft. Hij behaalde begin 1953 het diploma van scheikundig ingenieur en begon daarna onder leiding van prof. dr. J.H. de Boer aan een promotieonderzoek. Hij promoveerde op 7 december 1955 met lof op het proefschrift ’De vorming van actief aluminiumoxyde’. Het proefschrift is opgenomen in het TU Delft Institutional Repository en als pdf-bestand (49,3 MB) te downloaden.
- Vanaf 1955 werkte hij op het Centraal Laboratorium van de Staatsmijnen te Geleen en was vanaf 1957 tot 1962 tevens parttime leraar voor Chemische Techniek aan de HTS te Heerlen. Bij de Staatsmijnen begon hij in de kunstmestsector en was hij vanaf 1958 tot 1962 betrokken bij de ontwikkeling van een nieuw proces om melamine uit ureum te bereiden. Melamine is een grondstof voor polymeren (thermoharders). Zijn memoires bevatten veel details over de studietijd en de periode bij de Staatsmijnen. Zie het hoofdstuk ‘Wind’ in ‘Werken aan scheikunde, 24 memoires van hen die de Nederlandse Chemie deze eeuw groot hebben gemaakt’, 1993, p. 483-494. Klik hier voor het hoofdstuk als pdf-bestand.
- In april 1962 werd hij benoemd tot hoogleraar algemene en anorganische chemie aan de nieuwe studierichting scheikunde van de universiteit van Nijmegen. In september werd begonnen met het geven van onderwijs dat door latere studenten werd geprezen. Op 4 oktober 1963 hield hij zijn intreerede ‘Doorzicht’. Hij ontvouwde daarin zijn gedachten over hoe de nieuwe chemieopleiding in Nijmegen eruit moest gaan zien. En dat de chemicus meer fysische meetmethoden zal dienen te gaan gebruiken in plaats van de klassieke nat-chemische analysemethoden waarmee ook hijzelf in Delft was opgeleid. De intreerede kreeg belangstelling van de toenmalige katholieke pers zoals de Volkskrant en De Tijd/De Maasbode (zie KB/Delpher).
- Zijn onderzoek in Nijmegen richtte zich op de organometaalchemie en vooral op de coördinatiechemie voor mogelijke toepassingen in de homogene katalyse. Complexen van koper, nikkel en kobalt van biureet en dithiocarbamaat werden onder meer gesynthetiseerd en gekarakteriseerd met ESR en multikern NMR. Naar zijn onderzoek tot 1985 wordt verwezen (zie pagina's) in ‘De geschiedenis van de scheikunde in Nederland 3’ onder redactie van Ernst Homburg en Lodewijk Palm. Hijzelf stelde het hoofdstuk ’Anorganische Chemie’ (p. 213-229) samen, klik hier voor het hoofdstuk als pdf-bestand. In zijn memoires kwam hij in 1993 tot de conclusie dat er in zijn periode als hoogleraar wel nieuwe voorbeelden, verfijningen en toepassingen waren gevonden, maar dat echt nieuwe doorbraken in fundamenteel opzicht waren uitgebleven.
- Steggerda was in Nijmegen drie perioden voorzitter van de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen. Hij werd in 1975 voorzitter van de KNCV-sectie Anorganische en Fysische Chemie en was in 1974 en 1975 lid van het Algemeen Bestuur van de KNCV. Hij was tevens betrokken bij het opzetten van een nieuw universitair chemiecurriculum en schreef daarover een artikel in het Chemisch Weekblad van 6 oktober 1972, p. 12-15.
- Steggerda was de begeleider van 25 promovendi in de vakgroep Anorganische Chemie. Na zijn emeritaat werd hij in 1994 benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Het promoten van het scheikundeonderwijs bleef doorgaan en hij was een periode voorzitter van de in 1993 opgerichte Stichting C3 (Communicatie Centrum Chemie). Met Fried Vogels stelde hij in 1998 een jubileumboek samen ter gelegenheid van 40 jaar Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Nijmeegse bètafaculteit.
- Steggerda was in 1956 in Voorburg getrouwd met O.M. (Oda) van Hemert en het paar kreeg vier kinderen. Zij overleed op 39-jarige leeftijd in 1969. Hij hertrouwde in 1983 met Andrea Kaag. Op 92-jarige leeftijd overleed hij op 19 december 2021 in Berg en Dal. De overlijdensadvertentie verscheen in De Gelderlander en de NRC van 22 december 2021.
- Steggerda is opgenomen in de Chemistry Tree met een verwijzing naar 59 publicaties tussen 1962 en 1990. In NARCIS zijn acht publicaties van latere jaren opgenomen waarvan zeven open access zijn. Zijn boekpublicaties zijn opgenomen in WorldCat.
________________________________________________________________________________________
Datum: 29-12-2021
