- Prof. dr. Hendrikus (Henk) Cornelis van der Plas (1929-2025) was van 1965-1971 lector en van 1971-1993 hoogleraar organische scheikunde aan de Landbouwhogeschool Wageningen.
- Henk van der Plas werd op 4 mei 1929 geboren in Voorhout, groeide op in Haarlem en behaalde in 1947 het gymnasiumdiploma. Vervolgens was hij een aantal jaren werkzaam als analist bij de staalfabrikant Hoogovens te IJmuiden. In 1951 begon hij aan de studie wis- en natuurkunde van de Universiteit van Amsterdam. Hij behaalde in het najaar van 1956 zijn doctoraal examen met scheikunde als hoofdvak. Daarna volgde een 37-jarige verbintenis met de Landbouwhogeschool Wageningen, eerst via de Stichting Scheikundig Onderzoek Nederland (SON) en vanaf 1958 in vaste dienst met een onderwijs- en researchtaak in het Laboratorium voor Organische Scheikunde van prof. dr. H.J. den Hertog. Het was het begin van meer dan 30 jaar onderzoek aan heterocyclische verbindingen. Op 6 juli 1960 promoveerde Van der Plas in Amsterdam op het proefschrift ‘Sulfonering van pyridine en van pyridinederivaten, waarin de stikstof door volumineuze alkylgroepen is afgeschermd’. Gegevens over zijn promotie staan vermeld op de website Album Academicum van de Universiteit van Amsterdam. In het Chemisch weekblad 57 (1961, p. B34-35) staat een uitvoerige bespreking van de dissertatie.
Na zijn promotie was hij van 1960-1961 een jaar werkzaam in het laboratorium van prof. dr. R.H. Wiley te Louisville. Daar deed hij onderzoek naar de toepassing van kernspinresonantie (NMR) als hulpmiddel bij het configuratie-onderzoek bij dieen- en trieensystemen. En leerde daar de mogelijkheden van de voor organici onmisbare NMR-techniek kennen. - In april 1965 werd Van der Plas benoemd tot lector organische scheikunde aan de Landbouwhogeschool te Wageningen. Op 24 februari 1966 hielde hij de openbare les ‘Modern en Klassiek’. De tekst is te downloaden van universiteitsbibliotheek van Wageningen. Hij bespreekt daarin de toen nieuwe analytische methoden van gaschromatografie en spectrometrie (IR, NMR en massa) die voor organisch-chemisch onderzoek van zeer grote betekenis zijn.
Na het emeritaat van Den Hertog volgde Van der Plas hem in 1971 op als hoogleraar organische scheikunde. Zijn publicaties op het gebied van de heterocyclische chemie zijn talrijk en de titels zijn opgenomen in de universiteitsbibliotheek van Wageningen. In 1973 verscheen het boek Ring Transformations of Heterocycles bij Academic Press, Londen en New York.
1974 werd hij werkgroepleider van de SON werkgemeenschap Organische Synthese en in 1975 tevens werkgroepleider van de SON werkgemeenschap Organodynamica.
In de Geschiedenis van de scheikunde in Nederland 3, onder redactie van Ernst Homburg en Lodewijk Palm, werd in hoofdstuk 13 (p. 255) het onderzoek van Van der Plas als volgt kort samengevat:
Hij had evenals Den Hertog heterocyclische verbindingen als onderzoeksthema en breidde daarbij het onderzoek naar reactiemechanismen sterk uit, waarbij met name een opmerkelijke transformatie van onder andere pyridines naar pyrimidines onder invloed van kaliumamide via ringopening, gevolgd door ringsluiting (later aangeduid met het acroniem ANRORC-mechanisme) veel aandacht heeft getrokken. - Naast onderzoek en het geven van onderwijs was Van der Plas bestuurder. In 1974-1975 was hij (vice-)voorzitter van de KNCV. In het Chemisch Weekblad van 3 januari 1975 (p. 17) werd een interview met hem als KNCV-voorzitter gepubliceerd. Hij wordt daarin omschreven als een sportieve vijfenveertiger en als iemand die veel waarde hecht aan overleg, die niet zo geneigd is conflicten op te zoeken en die zich dan ook volmaakt gelukkig voelt in wat hij noemt ‘de huiselijke sfeer’ van het organisch chemisch laboratorium van de Landbouwhogeschool.
Van 1977-1981 en van 1988-1993 was Van der Plas rector-magnificus in Wageningen. De volgende redes die hij hield als rector-magnificus zijn gedigitaliseerd:
‘Immobiel, maar toch actief’ bij de 62e Dies Natalis op 10 maart 1980.
‘LH, let op uw zaak!’ bij de rectoraatsoverdracht op 7 september 1981.
‘Op weg naar een Europees wetenschapsbeleid’ bij de 71e Dies Natalis op 9 maart 1989.
‘Op weg naar een Europese landbouwuniversiteit’ bij de opening van het academisch jaar op 7 september 1993.
De laatste rede werd voorafgegaan door een toespraak van de toenmalige minister-president R.F.M. Lubbers en de bijeenkomst vormde tevens het afscheid van Van der Plas van de toen 75-jarige Landbouwuniversiteit. In zijn rede zette hij een route uit naar de Wageningen Agricultural University. Bij zijn afscheid werd hij benoemd tot commandeur in de Orde van Oranje-Nassau. De tweede koninklijke onderscheiding na de in april 1988 ontvangen benoeming tot ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Van der Plas was jarenlang bestuurslid van de Sectie Organische Chemie van de KNCV. Op de sectiebijeenkomst op 3 juni 1994 in Wageningen nam hij afscheid van de Nederlandse organici met de lezing ‘30 Years of Heterocyclic Chemistry at Wageningen’. 
Van der Plas had veel contacten ook in Oost-Europa. Hij ontving eredoctoraten van een aantal Oost-Europese universiteiten en werd in 1993 benoemd tot lid van de Russische Academie van Wetenschappen. Samen met de Russen Oleg N. Chupakhin, Valery N. Charushin publiceerde Van der Plas het boek 'Nucleophilic Aromatic Substitution of Hydrogen'.
Het tijdschrift Archive for Organic Chemistry publiceerde in 2009 een huldeblik aan de 80-jarige Henk van der Plas (zie foto hiernaast), ook op internet gepubliceerd, met een overzicht van zijn wetenschappelijke werk, de bestuurlijke activiteiten en verkregen onderscheidingen.- Publicaties van Van der Plas zijn opgenomen in WorldCat en ook te vinden via de Wageningse Universiteitsbibliotheek. In de aula van de Universiteit Wageningen hangt een geschilderd portret hem.
- Henk van der Plas is opgenomen in de digitale biografische encyclopedie Prabook. Volgens de daarin verzamelde gegevens was hij in 1957 getrouwd met Wilhelmina Demmers en het paar kreeg vijf kinderen. Hij overleed op 6 mei 2025 in Wageningen, twee dagen na het bereiken van de 96-jarige leeftijd. De overlijdensadvertentie namens de familie verscheen in de Volkskrant van 13 mei 2025. De Raad van Bestuur van de Wageningse universiteit plaatste in NRC van 10 mei al een overlijdensbericht. Ook werd op de website van de universiteit een uitgebreid In memoriam gepubliceerd.
________________________________________________________________________________
Datum 11-2-2019, aangepast 14-5-2025
