Debye, P.J.W.

Prof. dr. Peter Debije, later gespeld als Debye, werd in 1884 in Maastricht geboren. Hij studeerde aan de Technische Universiteit van Aken en zijn carrière op het grensgebied tussen chemie en fysica speelde zich tot 1939 grotendeels in Duitsland af. Hij was slechts van 1912-1914 hoogleraar in Utrecht om vervolgens weer naar Duitsland te verhuizen. In 1927 werd hij hoogleraar aan de universiteit van Leipzig en in 1935 directeur van het Kaiser Wilhelm Institut für Physik te Berlijn. In 1940 vertrok hij naar de Verenigde Staten en werd benoemd als hoogleraar chemie aan de Cornell University in Ithaca tot 1950. Debye was de tweede Nederlander aan wie, in 1936, de Nobelprijs voor chemie werd toegekend. Hij stierf als Amerikaans staatsburger in 1966 in Ithaca. Debye haalde in zijn actieve carriere, ondanks zijn verblijf in het buitenland, regelmatig de Nederlandse pers. Zie het gedigitaliseerde historisch krantenbestand van de Koninlijke Bibliotheek (www.kb.nl).

Op internet zijn diverse teksten aan Peter Debye en zijn werk gewijd:

Gegevens over Prof.dr. P.J.W. Debije, 'Catalogus Professorum Academiae Rheno-Traiectinae', website van de Universiteitsbibliotheek van Utrecht.
Debije, Petrus Josephus Wilhelmus (1884 - 1966), Biografisch Woordenboek van Nederland, www.historici.nl.
Peter Debye (1884 - 1966), biografie in de Nederlandstalige Wikipedia.
Nobelprijsorganisatie, Biografie van Nederlandse Nobelprijswinnaars in de chemie: Peter Debye (1936).
Petrus Josephus Wilhelmus Debije 1884-1966, Nobelprijs voor scheikunde 1936, in: Negen Nederlandse Nobelprijswinnaars, Rijksmuseum Boerhaave, Leiden, p. 33-36.
Debye, Peter Joseph Wilhelm (1884-1966), Gekozen tussen de ‘100 Distinguished European Chemists - Millennium Project’, website European Chemical Society.
Debye, Peter. Internetpagina in de website Allgemeine Deutsche Biographie met links naar informatie over Debye in bibliotheken, universiteiten, academies en kranten in Duitsland.
In de Deutsche Digitale Bibliothek bevinden zich foto’s van Debye, volledige teksten van artikelen uit zijn tijd aan de universiteit van Göttingen en beelden van opnamen van kristallen met de Debye-Scherrer camera. Een zoekvraag naar de naam ‘Debye’ leverde 18 antwoorden.
Peter Debye (Petrus Josephus Wilhelmus Debije), korte Engelstalige biografie met veel verwijzingen op de Amerikaanse website ‘betaversion of NNBD’.
Peter Joseph Wilhelm Debye, 1884—1966, A Biographical Memoir by J.W. Williams in the National Academy of Sciences, Washington D.C., Biographical Memoirs Volume 46 (1975) pp. 23-68. De biografie bevat een bibliografie van de publicaties van Debye verschenen van 1907 tot 1968.
P. Debye, Light scattering as a tool, Pure Applied Chemistry, 1966, Vol. 12, No. 1-4, pp. 23-34. Review artikel, als pdf-bestand te downloaden van de IUPAC-website met publicaties.
H.A.M. Snelders, ’Koning van de elektronen‘, in: Chemie achter de Dijken uitgegeven in 2001 door KNAW/KNCV.
H.A.M. Snelders, ‘Peter Debye (1884-1966)’, in: De geschiedenis van de scheikunde in Nederland. Deel 2, hoofdstuk IV. Fysische chemie – II, p. 86-92.
T.P. Sevensma et al., Nederlandsche helden der wetenschap. N.V. Uitgevers-maatschappij Kosmos, Amsterdam, 1946, p. 335-351. Hoofdstuk over Peter Debije.
E.J.W. Verwey, ‘Levensbericht P.J.W. Debye’, in: KNAW Jaarboek, 1966-1967, Amsterdam, p. 341-348, Digitaal Wetenschapshistorisch Centrum.

In 2006 kwam de naam van Debye in opspraak door zijn positie in Duitsland in de periode 1933-1939. Dit leidde tot een onderzoek door het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (zie hieronder). Ook de CHG wijdde ruimschoots aandacht aan deze kwestie. Zie de CHG-Nieuwsbrieven 2 en 3 van het jaar 2007.

Martijn Eickhoff, 'In naam der wetenschap? P.J.W. Debye en zijn carrière in nazi-Duitsland', Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Amsterdam, 2007, 196 pagina's. Het boek is als pdf-bestand te downloaden. Naar aanleiding van deze studie verschenen de volgende publicaties:
Diverse auteurs, Discussiedossier over Debye, Studium 1 (2008) 269-286.
Jeroen van Dongen, ‘Einstein en Nederland, De rol van de omstreden Nobelprijswinnaar Peter Debye verdient meer’, De Academische Boekengids, 57, 2006, p. 9-12.
Dieter Hoffmann,'Peter Debye (1884-1966) – Ein typischer Wissenschaftler in untypischer Zeit’, Gewina, Vol. 29, No. 3 (2006) 141-168.
Gieljan de Vries, Eerherstel voor Debye, website kennislink.nl, 16 januari 2008. De internetpagina geeft verwijzingen naar drie eerdere artikelen over de kwestie Debye en tevens naar de bevindingen van de Commissie Terlouw.

Peter Debye wordt op diverse wijzen in Nederland geëerd:

In de hal van het stadhuis van Maastricht werd in 1937 een borstbeeld van Debye onthuld ter ere van de toekenning van de Nobelprijs. In een vijver voor het Academisch Ziekenhuis Maastricht is in 1998 een monument voor Debye geplaatst, bestaande uit twee metalen bogen met punten die naar elkaar toe buigen. Het stelt de door Debye ontdekte elektrische dipolen in moleculen voor.
Ter nagedachtenis aan de in Maastricht geboren en getogen Debye heeft het bestuur van de Stichting Edmond Hustinx de Peter Debyeprijs ingesteld. Die prijs wil de betekenis van origineel onderzoek in de natuurwetenschappen, met name het grensgebied tussen chemie en fysica, onderstrepen.
Het Debye Instituut voor Nanomateriaalkunde van de Universiteit van Utrecht werd opgericht op 13 oktober 1989.
2016: Debye & Rietveld, A 100 & 50 years celebration, Symposium op 26 september 2016 bij het Shell Technology Centre Amsterdam.
Op 4 augustus 1962 reikte Peter Debye in de Stadsschouwburg van Maastricht de Edmond Hustinx-chemieprijs uit aan een Zwitserse ingenieur en een Duitse wetenschapper. Ter gelegenheid daarvan hield hij de rede ‘Het meten van moleculen’. Het was de laatste rede die Debye in Europa hield. De in het Duits gehouden lezing werd indertijd door Philips op een grammofoonplaat uitgebracht. Door de Universiteit Maastricht werd die gedigitaliseerd en op YouTube (klik op de link) geplaatst.

_______________________________________________________________

Aangepast 24-2-2021