Coenen, J.W.E.

Prof. dr. ir. Jacob Willem Emile (Jacques) Coenen (1923-1997) werd op 31 januari 1923 geboren in Sittard. Hij studeerde in 1950 als chemisch technoloog met lof af aan de Technische Universiteit van Delft en trad daarna in dienst bij Unilever. Hij promoveerde, weer met lof, in juli 1958 in Delft bij Prof. dr. W.G. Burgers en Prof. dr. J.H. de Boer voor zijn onderzoek uitgevoerd op het Unilever Research Laboratorium te Vlaardingen naar de hydrogenering van vetten en vetzuren. Zijn 280 pagina’s tellend proefschrift ‘Onderzoek van technische nikkelkatalysatoren op drager’ is als pdf-bestand te downloaden van de TU Delft Repository.
Het onderzoek van Coenen samen met B.G. (Hans) Linsen naar een nikkelkatalysator voor vetharding bij Unilever Vlaardingen wordt uitgebreid besproken in het hoofdstuk ‘De katalysator Nikkel’, in: Harry Lintsen, Ton van Helvoort en Rob van Veen, De kracht van de katalysator. De magie van het onderzoek, Stichting Historie der Techniek, Eindhoven, 2014, p. 31-40. Het boek is van internet te downloaden. Klik op: De kracht van de katalysator.pdf.
In het hier bijgevoegde artikel ‘Katalyse van oliën en vetten - een bijdrage tot de voeding van de mensheid’ in het tijdschrift Voedingsmiddelentechnologie 1 (1970) no. 20 (27 mei, p. 1-4) gaat Coenen in op het belang van de katalysator voor de hydrogenering van vetten en de betekenis van het proces voor de voedselindustrie anno 1970.
In februari 1966 werd Coenen, inmiddels groepsleider Katalyse en fysica bij Unilever Vlaardingen, benoemd tot buitengewoon hoogleraar fysische chemie van de katalyse en kinetica aan de Universiteit van Nijmegen. Het Limburgs Dagblad wijdde er een bericht aan met in de kop ‘Oud-Sittardenaar’ (op te zoeken via KB/Delpher, zie Coenen-documenten). Op 11 november 1966 hield hij zijn inaugurele rede ‘Katalyse, samenspel op de weg naar de minste weerstand’ (pdf-bestand, 4 MB) met een uiteenzetting over de werking van een katalysator en hoe die werking te onderzoeken. Coenens historisch besef bleek aan het slot van de rede toen hij inging op 11 november 1918, de wapenstilstandsdag van de Eerste Wereldoorlog, maar ook de datum van het voorbericht van het boek ‘Catalysis in Theory and Practice’ van Sir Eric Rideal en Sir Hugh Taylor. En dat wilde hij in Nijmegen verwezenlijken. Een kort verslag van de inauguratie in het personeelsblad van Unilever ‘Op eigen terrein’ is bijgevoegd (zie Coenen-documenten).
Coenen schreef tal van wetenschappelijke publicaties en hield nationaal en internationaal lezingen over zijn katalyse-onderzoek. Op het 12th Swedish symposium on catalysis op 11 oktober 1979 in Lund hield hij ’The First Berzelius Lecture in Catalysis’ ter nagedachtenis aan de Zweedse chemicus Jöns Jacob Berzelius met als titel ‘Catalysis in a Kinetic Perspective’ (pdf-bestand, 4 MB).
Coenen nam na een 33-jarige carrière op 13 december 1983 als principal scientist van de groep Physical and Analytical Sciences afscheid van Unilever. Op 3 februari 1984 werd hij in zijn woonplaats Maasland benoemd tot officier in orde van Oranje-Nassau (zie Coenen-documenten voor een verslag van het afscheid en onderscheiding).
In het Chemisch Magazine van december 1983 (p. 681-683) publiceerde Coenen een artikel over het katalyse-onderzoek in Nijmegen getiteld ‘Kinetiek van synthesegasreacties’ (pdf-bestand). Coenen bleef tot 1988 buitengewoon hoogleraar in Nijmegen. De titel van zijn afscheidscollege luidde ‘Grensvlakken en lijmlagen’.
Jacques Coenen was getrouwd en had een zoon. Hij overleed op 30 augustus 1997. In het Chemisch Weekblad 93, no. 43 van 25 oktober 1997 werd een kort In memoriam gepubliceerd, opgesteld door de Sectie Katalyse van de KNCV waarvan hij een van de oprichters en jarenlang voorzitter was.