Bloemendal, H.

Hans Bloemendal (1923-2015) was hoogleraar biochemie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen van 1965 tot 1988. Hij was tevens hoofd van het Laboratorium voor Biochemie. Daarna als emeritus hoogleraar aan de afdeling Biochemie verbonden, die in 2006 werd omgedoopt tot Biomoleculaire Chemie.
De op 4 februari 1923 in Fulda, Duitsland geboren Hans Bloemendal werd een van de ‘Radboud Gezichten’ met een portret dat werd opgesteld door de Nijmeegse hoogleraar biochemie Peter Bloemers voor de website van de Radboud Universiteit. Behalve een overzicht van zijn wetenschappelijke carrière geeft dit portret een kort overzicht van zijn levensloop, de belangrijke publicaties, de bestuursfuncties en redactielidmaatschappen en het maatschappelijk en/of academisch eerbetoon. Hij overleed op 7 oktober 2015 te Malden, Gelderland. Een In Memoriam werd eveneens opgesteld door Peter Bloemers.
Bloemendal overleefde als enig kind van een joods gezin de Tweede Wereldoorlog. Met een onderbreking door de oorlog doorliep hij de HBS te Amsterdam en studeerde vanaf 1949 tot 1954 aan de Universiteit van Amsterdam. Hij promoveerde op 18 december 1957 bij prof. dr. H. Gerdink op het proefschrift ‘Elektroforetisch en chromatografisch onderzoek van alpha-crystalline’ volgens gegevens in het Album Academicum van de Universiteit van Amsterdam. Het baanbrekend onderzoek naar deze ooglenseiwitten werd in Nijmegen vervolgd.
Van 1957 tot zijn benoeming in Nijmegen werkte hij bij het Nederlands Kankerinstituut. De titel van zijn inaugurele rede op 21 april 1966 luidde eenvoudig ‘Kansen in de biochemie’, en die kansen werden gegrepen. De structuur van de crystallines in de ooglens werd opgehelderd en de biosynthese ervan uitgezocht. Peter Bloemers schreef een geschiedenis van de beginjaren van het Laboratorium voor Biochemie te Nijmegen met als hoofdpersonen Hans Bloemendal en zijn collega Sjoerd Bonting (klik hier). De samenwerking tussen beiden was niet optimaal en leidde tot een afdeling voor de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen, waar Bloemendal onder viel, en een afdeling voor de Medische Faculteit, waar Bonting toe behoorde.
Op zijn tachtigste verjaardag in 2003 leverde Bloemendal zijn tachtigste promovendus af. Dat was een aanleiding voor een interview, getiteld ‘De drijfveren van Hans Bloemendal’, met het universiteitsblad Vox. Daarin wordt naast het biochemisch onderzoek ingegaan op zijn onderduikperiode in de wereldoorlog, de Jodenvervolging, zijn leven volgens de joodse wetten en het optreden als voorzanger (chazzan) van de Amsterdamse hoofdsynagoge. ‘Onderzoek en zang’ zijn twee kanten van hem. Zie ook het interview in het televisieprogramma ‘Het Vermoeden’ van 4 december 2011.
Bloemendal heeft belangrijke bijdragen geleverd aan de biochemie en moleculaire biologie. Hij schreef met zijn medewerkers talrijke publicaties op het gebied van eiwitonderzoek (h-index 58 in 2006). Op de website NARCIS zijn 29 daarvan als Open Access op te vragen. In 1981 was Bloemendal editor van het boek ‘Molecular and Cellular Biology of the Eye Lens’, Wiley, New York, 469 pp. Hij ontving een aantal internationale wetenschappelijke prijzen voor het oogonderzoek waaronder die van het Alcon Research Institute in 1986 en 1999.
In 1988 werd de Hans Bloemendal Medal in het leven geroepen die eerst om de paar jaar maar vanaf 2007 jaarlijks wordt toegekend aan gerenommeerde internationale wetenschappers in de moleculaire levenswetenschappen. Op de website staat ook een korte Engelstalige biografie van Bloemendal.