- Cornelia Gerarda van Arkel (1902-1980) was apotheker en lector, buitengewoon en gewoon hoogleraar farmaceutische chemie aan de Universiteit van Amsterdam van 1936 tot 1972.
- Prof. dr. Cornelia (Cor) van Arkel (1902-1980) werd op 31 maart 1902 te Haarlem geboren. Na het behalen van het HBS-diploma in juli 1919 ging ze wis- en natuurkunde studeren aan de Universiteit van Amsterdam met als hoofdvak farmacie. Ze slaagde in januari 1924 voor het apothekersexamen. Haar verdere carrière verliep aan de Amsterdamse universiteit. In 1922 werkte ze reeds als assistente van prof. dr. G. Hondius Boldingh in het Laboratorium voor Analytische Scheikunde. In 1928 volgde de stap naar het Laboratorium voor Artsenijbereidkunde van prof. dr. Pieter van der Wielen. Tot 1936 werkte ze daar als conservator van het laboratorium aan de Kloveniersburgwal.
- Op 20 november 1929 promoveerde Cornelia van Arkel bij Van der Wielen op een proefschrift over het joodijzerlevertraan preparaat getiteld ‘Oleum Jecoris Aselli cum jodeto ferroso’. Het proefschrift werd toegelicht in een referaat in het Pharmaceutisch Weekblad 69 (1930) 246-277.
In 1936 werd ze benoemd tot lector in de farmaceutische scheikunde en aanvaardde het ambt op 17 juni 1936 met het uitspreken van de openbare les ‘De synthese van geneesmiddelen in verband met de bestanddeelen der natuurlijke grondstoffen’. De les werd gepubliceerd in het Pharmaceutisch Weekblad 73 (1936) 822-843 (digitaal beschikbaar via de KB/Delpher/Tijdschriften). - In 1939 deed Van der Wielen een stapje terug en werd buitengewoon hoogleraar. Naast hem werd Cornelia van Arkel benoemd tot buitengewoon hoogleraar farmaceutische scheikunde en het chemisch onderzoek van plantaardige en dierlijke grondstoffen en de daaruit bereide preparaten. Op 2 oktober 1939 werd de oratie ‘Het onderzoek van geneesmiddelen als onderdeel van de taak van den apotheker’ gehouden (gedigitaliseerd door KB/Boeken). Op 19 december 1945 werd ze benoemd tot gewoon hoogleraar met dezelfde leeropdracht. In haar carrière in Amsterdam leidde ze honderden apothekers op. En publiceerde onder meer over hun rol in de scheikunde getuige het artikel ‘De rol van apothekers in de ontwikkelingsgeschiedenis van de scheikunde’, Pharmaceutisch Weekblad 77 (1940) 965-982 (digitaal beschikbaar via de KB/Delpher/Tijdschriften). Hierin wordt een overzicht gegeven van het vele werk dat door apothekers in de periode 1650-1850 in het belang van de chemie werd gedaan.
- In de Tweede Wereldoorlog nam het onderzoek aan de universiteiten geleidelijk af. Het bestuur van de KNCV hield ieder oorlogsjaar wel een algemene ledenvergadering en Cornelia van Arkel werd in 1940 voorgesteld als bestuurslid. Tot 1948 maakte ze deel uit van het KNCV-bestuur. Ze was ook de gedelegeerde van de KNCV in het bestuur van de Nederlandse Vereniging voor Biochemie en nam zitting in commissies.
Over de onderzoeksactiviteiten in de oorlogsjaren verscheen in 1947 de uit tien delen bestaande en door de KNCV uitgegeven bundel ‘Chemistry in Wartime in The Netherlands’ (Amsterdam, 552 pp) waarin Cornelia van Arkel het hoofdstuk over Pharmaceutical Chemistry schreef.
In 1939 was al haar boek ‘Onvereenigbaarheid van geneesmiddelen’ (Amsterdam, 108 pp) verschenen dat meermaals in herziene vorm werd herdrukt. De eerste druk werd gedigitaliseerd door de KB/Boeken.
Samen met M.J. Schröder werkte ze aan het boek ‘Scheikunde: overzicht van de chemische samenstelling der meest gebruikte geneesmiddelen - Handleiding bij het onderwijs in receptuur’. Een regelmatig uitgevoerde revisie van de door haar leermeester Van der Wielen begonnen handleiding. De twee boeken en andere publicaties zijn opgenomen in WordCat. - Cornelia van Arkel was actief betrokken bij de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP). In haar orgaan het Pharmaceutisch Weekblad schreef ze regelmatig publicaties en vanaf de herstart van het tijdschrift in 1945 maakte ze deel uit van de commissie van de redactie. Op 6 juni 1951 kwamen honderden apothekers en vrijwel alle Nederlandse hoogleraren in de farmacie bijeen in een KNMP-congres in Groningen. Verzocht de opening te verzorgen deelde ze het thema van het congres mee: ’De betekenis van de vorm van het geneesmiddel’. Ze was lid van de Nederlandse Farmacopee-commissie en berichtte over de zesde uitgave van de Farmacopee in het Chemisch Weekblad 54 (1958) 589-590.
- Behalve betrokken bij de KNMP en de KNCV was Cornelia van Arkel in de periode 1955 tot 1960 lid van de Raad van de Nederlandse Organisatie voor Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek (ZWO).
In januari 1961 hield ze dieslezing ‘Het geneesmiddel en het geneesmiddelonderzoek’ ter gelegenheid van de 329ste dies natalis van de Amsterdamse Universiteit. De lezing werd gepubliceerd in het Pharmaceutisch Weekblad 96 (1961) 81-90. Hierin waarschuwde ze tegen het overmatig gebruik van geneesmiddelen, alleen al omdat er geen onschuldige geneesmiddelen zijn. Deze rede kreeg ruime aandacht in de Nederlandse pers. - In april 1962 was Cornelia van Arkel benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. In oktober 1964 werd ze gehuldigd voor haar 25-jaar hoogleraarschap met een bijeenkomst in het Koninklijk Instituut voor de Tropen. Een speciaal nummer van het Pharmaceutisch Weekblad van 2 oktober 1964 was aan haar gewijd, waarin collega hoogleraar Jan Kok (p. 1090-1091) nader inging op haar karakter en werkwijze.
- Op 2 februari 1972 ging Cornelia van Arkel met emeritaat. Op 8 januari 1975 was ze nog promotor van haar laatste promovendus: de apotheker A.C.A. Paalman. Ze bleef ongetrouwd en pas op latere leeftijd werd ze niet meer als mej. prof. dr. C.G. van Arkel aangeduid in tijdschriften en kranten, maar als 'mevr. prof. dr.' Ze overleed op 77-jarige leeftijd op 25 maart 1980 te Leidschendam na een langdurig ziekbed. De overlijdensadvertentie staat in de NRC Handelsblad van 28 maart 1980. Een In memoriam opgesteld door J. Kok verscheen in het Pharmaceutisch Weekblad 115 (1980) 541.
- Nadere gegevens op internet:
Arkel, Cornelia Gerarda van, 1902 - 1980, gegevens in het Album Academicum van de Universiteit van Amsterdam.
Een korte biografie van Cornelia van Arkel met enkele referenties staat op de Nederlandstalige Wikipedia.
De Universiteit van Amsterdam beheert de collectie van C.G. van Arkel. In de beschrijving van de collectie staat tevens een biografie van haar.
Artikelen in het doorzoekbare Historisch Archief 1864-1996 van het Pharmaceutisch Weekblad.
____________________________________________________________________________________________
Datum 24-5-2020
